Jadidlar - Abdulla Avloniy

Abdulla Avloniy (1878 - 1934) Abdulla Avloniy 1878 yil 12 iyo'lida Toshkentda Mergancha mahallasida tug'ildi. Madrasa ta'limini oldi. 1904 yili Avloniy Mirobodda usuli jadid maktabi ochadi. 1914-1915 yillarda advokat Ubaydulla Xo'jaev bilan Sadoyi Turkiston gazetasida hamkorlik qiladi. Gazetadagi she'r va maqolalarning aksariyati Avloniy qalamiga mansub. U Hijron taxallusi bilan she'rlar yozdi. Maqolalarini esa Mulla Abdulla, Avloniy, Abdulla Avloniy nomlari bilan bosdirdi. So'ngroq uning ko'p ishlatgan laqablaridan biri Indamas bo'lgan edi. 1909 yili usuli jadid maktablari ta'minoti uchun Jamiyati xayriya ochdi. Avloniy Turon jamiyati muassislaridan biri edi. Jamiyat qoshida Turon teatr truppasi tuzildi. Birinchi bo'lib Behbudiyning Radarkushi sahnalashtirildi. Avloniy truppa uchun Advokatlik osonmi?, Pinak, Biz va Siz, Ikki sevgi, Rortugaliya inqilobi kabi dramalar yozdi. Avloniy 1917 yil Fevral voqealaridan keyin Yashasin xalq jumhuriyati! shiori ostida Turon gazetasini chiqardi. 1910-yillarda u Birinchi muallim, Ikkinchi muallim, Maktab gulistoni, Turkiy guliston yohud axloq, Adabiyot yoxud milliy she'rlar kabi kitoblar yozdi. ABDULLA AVLONIY (1878-1934) Atoqli ma'rifatparvar, iste'dodli shoir, mashhur tarbiyachi Abdulla Avloniy Toshkentda kosib oilasida dunyoga kelgan. U eski maktabda ta'lim oldi. U o'z tarjimai holida yozishicha: «12 yoshimdan O'qchi mahallasidagi madrasada dars o'qiy boshladim, 13 yoshimdan boshlab yoz kunlari mardikor ishlab, oilamga yordam qilib, qish kunlari o'qir edim. 14 yoshimdan boshlab, o'sha zamonga muvofiq har xil she'rlar yoza boshladim. Bu zamonlarda «Tarjimon» gazetasini o'qib, zamondan xabardor bo'ldim». Madrasani bitirib, maktabdorlik bilan shug'ullandi. O'qish va o'qitish usuliga isloh kiritib, yangi tipdagi maktab tashkil etgan yosh pedagog o'quvchilarga zamonaviy bilimlar berish, sharq va g'arb tillarini o'rgatish kabi muhim ta'lim-tarbiyaviy ishlarni amalga oshiradi. Abdulla Avloniy maktablar uchun «Birinchi muallim», «Ikkinchi muallim» (1912), «Tarix», «Turkiy guliston va axloq» (1913) kabi zamonasi uchun hodisa bo'lgan darsliklarni yozgan. 1895 yillardan ijodiy faoliyatini boshlagan Avloniy «Qobil», «Shuhrat», «Hijron», «Avloniy», «Surayyo», «Abulfayz», «Indamas» taxalluslari bilan she'r, hikoya, fel'eton va kichik hajmli dramatic asarlar (1900-1917) yaratdi. Shoir o'z she'rlarida zamonasidagi qoloqlikni, johillikni tandid qilar va kishilarni bilimga, ma'rifatga chaqirar edi. Abdulla Avloniy 1917 yilgacha mahalliy xalq vakillarndan yetishib chiqqan yirik jurnalist sifatida Toshkentda «Shuhrat», «Osiyo» kabi gazetalarni tashkil etadi. U «Advokatlik osonmi?», «Ikki muhabbat», «To'y», «S'ezd», «Laylo va Majnun», «O'liklar» kabi dramatik asarlarida jaholat, bid'at, bilimsizlikning fojeali oqibatlarini, qo'pol va yaramas urf-odatlarni fosh etadi. Abdulla Avloniy shoir sifatida o'nlab, yuzlab she'rlar bitgan. Ular xoh eski urf-odatlar haqida bo'ladimi, xoh muhabbat yoki maktab-maorif haqida bo'ladimi, hamma-hammasida inson va tarbiya, axloqiy go'zallik va ma'naviy boylik haqida kuylaydi. Shuning uchun ham uning she'rlarida xalq didaktikasi bilan yangi zamon pedagogikasi uyg'unlashib ketadi. Jumladan, «O'z mamlakatimizda» she'rida maishat ...