Lyusen Keren - Amir Temur saltanati

AMIR TEMUR SALTANATI Siyosiy tarqoqlik XIV asrning 50 - 60 yillarida Movarounnahr 10 ga yaqin mustaqil bekliklarga bo'linib ketgan. Samarqand viloyatida Amir Bayoni Sulduz, Keshda Amir Hoji Barlos, Xo'jandda Amir Boyazid Jaloir, Baxlda O'ljaytu Sultuz, Hisori Shodmon chegarasida Amir Husayn va Amir Yasovuriylar o'zlarini hokimi mutlaq deb e'lon qiladilar. Buning ustiga Sharqiy Turkiston va Yettisuvda tashkil topgan Mog'uliston xonlari bir necha bor Movarounnahr ustiga urush qilib, uni talaydilar. Mog'uliston xonlarining vayronagarchilikka keluvchi yurishlari, istibdodi va zulmiga qarshi xalq harakati boshlanadi. O'zaro ichki urushlari qizigan, mo'g'ullar zulmiga qarshi mehnatkash xalq harakatlari boshlangan bir davrda mamlakatda yangi siyosiy kuch yetilmoqda edi. Amir Temurning yoshlik davri. Amir Temur Kesh ( Shahrisabz ) shahri yaqinida Xojailg'or qishlog'i ( Yakkabog' tumani)da 1336 - yil, 9 - aprel kuni tavallud topgan. Uning to'liq ismi Amir Temur Ibn Amir Tarag'ay Ibn Amir Barqul. Amir Temurning onasi Takina xotun Kesh yurtining obro'li beka ( bekog'a)larida hisoblang. Uning otasi Amir Tarag'ay barlos urug'ining oqsoqollaridan bo'lib, ajdodlari Kesh va Nasaf viloyatida o'z mulklariga ega bo'lgan va bu yurtda hokimlik qilgan. Amir Temurning yoshligi ona yurti Keshda kechdi. Yetti yoshga to'lgach, otasi uni o'qishga beradi. Shayx Shamsiddin Kulol Temurbekning piri bo'lgan. U yoshlik chog'laridanoq chavandozlik va ovga ishqiboz bo'lib, kamondan nishonga o'q uzish, ot choptirish turli mashq va harbiy o'yinlar bilan mashg'ul bo'lishni yoqtirar edi. Shu asnia Amir Temur tulporlarni saralab ajrata oladigan mohir chavandoz va dovyurak bahodir sifatida voyaga yetadi. Uning atrofiga bolalikdagi do'stlari va maktabdoshlari to'planishib, birgalikda mashq qilib, asta - sekin navkar bo'lishib, harbiy guruhga birlashib shakllana borishardi. Bu guruh orasida Abbos Bahodir, Jahonshohbek, Sayfuddinbek va boshqalar bo'lgan. Amir Temurning Safdoshlariga aylanib, uning qo'shnida lashkarboshilik darajasigacha ko'tarilganlar. Ilk harbiy faoliyatini Amir Temur qo'l ostidagi navkarlari bilan ayrim viloyat amirlariga xizmat qilishdan boshlagan. Ularning o'zaro kurashlarida qatnashib, jasorat ko'rsatgan va janglarda chiniqqan. Harbiy mahorat va oliyhimmatlilik Amir Temurning shuhratini oshirib, uning dong'i butun Qashqadaryo vodiysi, hususan Kesh viloyatiga yoyilgan. Otasi Amir Temurni avval ( 1352) Amir Joku Barlosning qizi tirmush Og'oga uylanyiradi. Amir Husaynning singlisi Uljoy Turkon Og'oni o'z nikohiga oladi. Nikoh tufayli Amir Temur bilan Balx hokimi Amir Husayn o'rtasida ittifoq yuzaga keladi. Amir Temurning siyosiy kurash maydoniga kirib kelishi. XIV asrning 50 - yillari oxirida Movarounnahrda amirlarning o'zaro kurashi kuchayib, mamlakatda siyosiy parokandalik avjiga chiqadi. Mog'ilisyon xonlari Movarounnahrdagi og'ir siyosiy vaziyatdan foydalanib, bu o'lkada o'z hokimyatini o'rnatishga harakat qiladilar. Tug'luq Temur 1360 - 1361- yillarda Movarounnahrga birin - ketin ikki marta bostirib keladi. Movarounnahr amirlari xalqqa bosh ...