Navoiyning epik asarlari. Xamsachilik tarixi

2-bosqich 1-semestr. 6-mavzu:Navoiyning epik asarlari. Xamsachilik tarixi Adabiyot Abdukadirova M.M. Reja: 1.Navoiyning tarixiy-memuar asarlari. 2.Navoiyning ilmiy asarlari. 3.Navoiyning diniy-tasavvufiy asarlari. 4.Xamsachilik tarixi haqida ma'lumot. Tayanch atamalar: Xamsa -mustaqil besh dostondan tashkil topgan yirik liro-epik asar. Na't - she'riyatimizda payg'ambar Muhammad alayhissalom madhiga bag'ishlangan asarlar. Hamd - Ollohni madh etib yozilgan asarlar. ASAR MAVZU SANA 1. Tarixi muluki ajam tarix, din, tasavvuf 1488 2. Tarixi anbiyo va hukamo tarix, din, tasavvuf 1488 3. Nasoyim ul-muhabbat tarix, din, tasavvuf 1496 4. Vaqfiya tarixiy 1481-1482 5. Xamsat ul-mutahayyirin memuar 1492-1494 6. Holoti Said Hasan Ardasher memuar 1490 7. Holoti Pahlavon Muhammad memuar 1496 8. Mahbub ul-qulub falsafiy-axloqiy 1500 9. Majolis un-nafois tazkira 1491-1493 10. Mezon ul- avzon ilmiy 1492 11. Muhokamat ul-lug'atayn ilmiy 1498 12. Munshaot memuar 1492 13. Mufradot ilmiy 1491 14. Lison ut-tayr falsafiy 1498-1499 Klaster asosida Navoiyning nasriy asarlari guruhlanadi. Hukm Tematika Tasavvur Problema- Munosabat tika Tafakkur TARIX DIN AXLOQ FALSAFA Adabiy His-tiyg'u Tarixiy O'y-xayol Zamonaviy Badiiy niyat Tarix, din, tasavvuf Tarixi muluki mavzusidagi ajam asarlar (1488) Nasoyim ul- Tarixi anbiyo va muhabbat hukamo (1496) (1488) Sharq adabiyotida birinchi bo'lib «Xamsa» yozgan kishi buyuk ozarbayjon shoiri Nizomiy Ganjaviydir. U 1173 -1179-yillarda Arzinjon hokimi Faxriddin Bahromshohga bag'ishlab, «Maxzan ul- asror» («Sirlar xazinasi») nomli pandnoma-nasihatnoma yozadi. 1180- 1181-yillarda Iroq hukmdori To'g'rul II ning iltimosiga ko'ra muhabbat va qahramonlikni ifodalovchi «Xusrav va Shirin» dostonini yaratadi. 1188-yilda Shirvonshohlardan Axsatan I Nizomiyga Layli va Majnun haqida doston yozishni buyuradi. 1196-yilda yana bir hukmdor Alovuddin Ko'rpa Arslonning topshirig'i bilan Bahrom haqidagi «Haft paykar» («Yetti go'zal») maydonga keladi. 1196- 1201-yillarda so'nggi doston - «Iskandarnoma» yaratiladi. Shu tariqa, 1173-1201-yillar oralig'ida 28 yil davomida besh doston dunyo yuzini ko'radi va ular «Panj ganj» (Besh xazina) nomi bilan shuhrat topadi. «Xamsa» deb atalgan dostonlar to'plami quyidagi mavzularda bo'ladi: 1.Besh dostondan tashkil topmog'i. 2.Birinchi doston, albatta, pand-nasihat ruhidagi ta'limiy- axloqiy, falsafiy bo'lmog'I; 3.Ikkinchi doston Xusrav va Shirin mojarolariga bag'ishlanmog'i; 4.Uchinchi doston Layli va Majnun muhabbatini mavzu qilib olmog'i; 5.To'rtinchi doston Bahrom haqida; 6.Beshinchi doston Iskandar haqida yozilmog'i shart edi. Xusrav Dehlaviy (1253-1325) Xamsasini 1299 - 1301-yillarda yaratidi:1.«Matla' ul-anvor» (''Nurlarning boshlanmasi'') 2.«Shirin va Xusrav»; 3.«Majnun va Layli»; 4. «Hasht behisht» («Sakkiz jannat»); 5.«Oyinayi Iskandariy» («Iskandar oynasi»). Nizomiy ishini davom ettirdi va natijada Sharq adabiyotida xamsachilik an''anasi paydo bo'ldi. Jomiy «Xamsa»sini «Haft avrang» («Yetti taxt») deb atadi. 1.Silsilat o'z-zahab (Oltin zanjir, 1472) 2.Salomon va Absol (1480 - 1481) 3.Tuhfat ul-ahror (Hur kishilarning tuhfasi, 1481 - 1482) 4.Sabhat ...