Usmon Nosir (1912-1944)

Usmon Nosir (1912 - 1944) 20 asr o'zbek she'riyatiga chaqmoqdek kirib kelgan va yashindek qisqa ijodiy umr kechirgan talantli shoir Usmon Nosir 1912 yilning 13 noyabrida Namanganda tug'ildi. Otasidan etim qolgan Usmon Nosir Qo'qondagi bolalar uyida tarbiyalanadi. Iste'dodli o'spirin u yerda rus va jahon adabiyotining sara namunalari bilan tanishadi. Internatni bitirgach, 1931 yildan Samarqanddagi O'zbekiston davlat universiteti(O'zDU)ning filologiya fakultetida o'qidi. Bolaligidan she'rlar yoza boshlagan Usmon Nosir badiiy ijod bilan bor-yo'g'i o'n besh yilgina, ya'ni qamoqqa olinguncha astoydil shug'ullandi. Shu fursatda o'zining qanchalik nodir iste'dodiga ega ekanligini yaqqol ko'rsatdi. Yosh shoirning Quyosh bilan suhbat (1932), Safarbar satrlar (1932), Traktorobod (1934), Yurak (1935), Mehrim (1935) kabi she'riy to'plamlari hamda Norbo'ta (1932) va Naxshon (1935) dostonlari bosildi. Usmon Nosir 1937 yilning 14 iyo'lida xalq dushmani sifatida qamoqqa olindi va Toshkent, Magadan, Kemerovo turmalarida yotdi. Qamoqda inson bolasi chidashi mumkin bo'lmaydigan qiynoqlarga duchor bo'lgan shoir 1944 yilda Kemerovoda halok bo'ldi. Usmon Nosir o'zbek she'riyatiga yangi ohang, yangi ruh, yangi obrazlar olib kirdi. U she'rlarida alangali tuyg'ularini jilovlamas, dilida kechayotgan tug'yonlarni susaytirmas, inson ruhiy dunyosini po'rtanalar ichida ko'rsatardi. Shoirning: Tingla, erkam, o'rtog'imsan, Ko'nglimni ochay. Qonim she'r bo'lib oqsin-da, Men qayta ichay. singari misralari bunga misoldir. O'zbek she'riyatida tuyg'ularni bor bo'yicha, dolg'ali ko'rsatish an'anasi yo'q edi. Milliy she'riyatimiz odob, andisha qoliplaridan chetga chiqmaslikka urinardi. Usmon Nosir ana shu qolirlarni buzishga jur'at qilgan birinchi shoir bo'ldi. Shoirning o'z tuyg'ularini: Sevgi! Sening shirin tilingdan Kim o'pmagan, kim tishlamagan? Darding yoyday tilib ko'ksidan, Kim qalbidan qonlar to'kmagan? tarzida tasvirlashi miqyosi, ko'lami va ta'sirchanligiga ko'ra mislsiz poetik hodisa edi. Shoirning: Ilhomimning vaqti yo'q selday keladi, Jalloddek rahm etmay dilni tiladi, Ayondir bir kuni aylaydi xarob shaklidagi iqrori, ayni vaqtda, ulkan badiiy kashfiyot hamdir. Usmon Nosir she'riyatiga xos eng rangin xususiyatlar uning Yurak, Nil va Rim, Monolog, Nasimaga deganim, Yana she'rimga, Begona, Yoshlik sigari o'nlab bitiklarida yorqin namoyon bo'lgan. ...