Qadimgi Turkiy obidalar

qadimgi TURKIY OBIDALAR Reja: 1.Turkiy xalqlar adabiyoti fanining predmeti va vazifasi. 2.Barcha turk xalqlariga tegishli bo'lgan qadimgi folklor asarlari. 3.Alpomish, Manas, Guro'g'li kabi dostonlarning umumturkiy xususiyatlari. 4.qadimgi yozma yodgorliklar haqida. 5.X-XII asrlar adabiy yodgorliklari. Tayanch so'z va iboralar: Turkiy xalqlar adabiyoti fanini o'rganishdan asosiy maqsad, ularning o'rtasidagi aloqani mustahkamlash ekanligi. Barcha turkiy xalqlarga tegishli adabiyotlar. Yaratilish dostoni. Alp yer Tunga haqida doston. Manas, Alpomish, Guro'g'li kabi dostonlardagi mushtaraklik. Ugiznoma haqida, Turkiy-runik yozuvlar, Devoni lugotit turk, Kutadgu bilig, Xibbatul xaKoyiK asarlari haqida. Mamlakatimizda istiqlol tufayli turk ellari adabiyotini yaxlit o'rganish imkoniyatiga ega buldik. Malumki, kelib chiqishi bir - biriga yaqin, Karindosh bo'lgan xalqlarning tarixi, madaniyati, rivojlanishi bir ildizga borib taKaladi. Bu xalqlarning urf - odatlarida, rasm - rusmlarida, xalq og'zaki ijodida bir - biriga o'xshash holatlar juda ko'p kuzga tashlanadi. Albatta, tarixiy taraqqiyot tufayli, keyinroK ayrim farqlar xam vujudga kelgan. Jumladan, biz urganayotgan turk ellari adabiyoti xam xuddi shunday tarixiy taraqqiyotni boshidan kechirgan. XX asr boshlarida ota - bobolari bir bo'lgan turk Kavmlarini birlashtirish, ularning aloqalarini mustahkamlash uchun ko'p harakatlar buldi. Lekin bu harakatlar turli reaksion kuchlar tomonidan qarshiliklarga uchradi. Bu kuchlar turkiy xalqlarning o'rtalariga nizolar solishga harakat Kildi, turk Kavmlarini birlashishga chorlagan ziyolilarni panturkistlar, ashaddiy millatchilar deb aybladilar. Jumladan, jadid yozuvchilaridan bo'lgan Fitrat, Chulpon, Qodiriy singari buyuk ijodkorlarni xuddi shu ayblar bilan yuK Kildilar. Tarixda «Stalin repressiyasi» deb nomlangan 1937 yildagi Katogonning eng ogir daxshatlarini turk Kavmlari o'z boshidan o'tkazdi. Turkiy Kavmlarning birlashishiga tusKinlik Kiladigan juda ko'p faktorlar mavjud. Bular, birinchidan, mayda millatlarni mustamlaka qilib olish uchun intilayotgan imperialistik davlatlar siyosati bulsa, ikkinchidan, turkiy Kavmlarning uzidagi ichki ziddiyatlardir. Bular jaholatda Kolgan, xudbin, uzoqni kura bilmaydigan siyosatdonlardir. ayniqsa, sobiq Shuro hukumati davrida turkiy Kavmlarning kupchiligi mustamlaka holatida edi. Xammaga ayonki, mustamlakachi mamlakatlar Kardosh xalqlarning birlashishiga doimo tusKinlik qilib kelgan. Yurtimiz istiqlolga erishgach, ana shunday tusiKlar o'z - uzidan yuKoldi. Endi bu kelib chiqishi bir - biriga yaqin bo'lgan xalqlar o'rtasida tinch - totuvlik, iqtisodiy - siyosiy va madaniy aloqalarni mustahkamlash imkoniyati tugildi. Malumki, turkiy Kavmlar deganda biz o'zbek, KazoK, Kirgiz, turkman, KoraKalpoK, uygur, totor, boshKird, chuvash, ozarboyjon, Korachoy, turk, gagauz, KumiK, balKar kabi uttizga yaqin millatlarni kuzda tutishimiz kerak. Bu millatlar esa Yevro-Osiyo materigining kattagina Kismida joylashgan hududlarda hayot kechiradi. Ana shu Karindosh xalqlarning adabiyotini bir butun holda yaxlit o'rganish, ularning ijtimoiy - ma'naviy hayotini yaqindan anglashga yordam beradi. yuqorida ko'rsatilgan xalqlarning eng qadimgi adabiy - madaniy yodgorligiga etibor bersangiz, ularda bir-biriga o'xshash asarlarning variantlariga duch kelasiz. Masalan, Guro'g'li turkumidagi dostonlarning ...