Alisher Navoiyning shaxsiy hayoti bilan bog'liq avtobiografik g'azallar

Alisher Navoiyning shaxsiy hayoti bilan bog'langan avtobiografik g'azallar Alisher Navoiyning bir qancha avtobigrafik g'azallari qarilik chog'larida, soqoliga oq oralagan paytlarda yozilgan. Bu xil g'azallarda shoir qarilikdan quvvatsizlikdan shikoyat qiladi va o'zining keksalik kayfiyatlarini aks ettiradi. Masalan, shoir bir g'azalida shunday deydi: Sochu soqol xo'b oqardi, to'kila boshladi tish, Safar yarog'ini qilki, tushdi boshingga tashvish. Umuman olganda, Navoiyning shaxsiy hayoti bilan bog'langan g'azallarining ichki tematikasi ham boy va xilma-xil bo'lib, ular ko'p vaqt realistik xarakterga ega. SHoir bu she'rlarida an'anaviy romantik obrazlarni kam qo'llaydi. Ularning yozilish uslubi hayotiy va realistikdir. Bu asarlarda shoir bor haqiqatni o'z jonli tili bilan, kitobxonga yonma-yon turganday, tasvirlab beradi. Alisher Navoiyning Xazoyin ul-maoniy tarkibiga kiritgan g'azallarida boshqa mavzular qatorida o'z shaxsiy hayotidagi ayrim voqealarning badiiy tasviri ham ko'zga tashlanadi. Bu o'rinda biz uning sarig' kasali, ko'z og'rigi bilan xastalanganligi, tishlarining to'kilgani, ko'zilarining xiralashganiga oid ishoralar mavjud bo'lgan g'azallarni nazarda tutmoqdamiz. Jumladan, Tishlarimdin ikki dandonaki charx ayladi kam misrasi bilan boshlanadigan hamda: Orazing mushtoqidur bu ko'zki, bo'lmish dardmand, Garchi bordur dardlig' ko'zga yorug'liqtin gazand, - bayti bilan boshlanadigan g'azallar aytilganlarga misol bo'la oladi. Alisher Navoiyning Tishlarimdin deb boshlanadigan g'azali keksalik davrining mahsuli bo'lib, unda ikkita tishining to'kilganidan so'z yuritilgan. G'azalda shoirning oddiy inson sifatidagi kechinmalari o'z ifodasini topgan: tishlarining to'qilishini, ya'ni tish o'rnining bo'shab qolishi bu - ajalning kirishiyu jonning chiqishga yo'ldir, tarzida izohlaydi shoir. Buning ustiga: Yo'qki tish sini sitam bo'ldiyu bas, ko'zda dog'i Qolmadi nuri ani dog'i degil ayni adam, - deb shikoyat qiladi. Ikkinchi g'azalda esa ko'z og'rig'idan chekkan iztiroblari o'z ifodasini topgan. Shunisi muhimki, shoir ko'zining og'riganini tasvirlar ekan, uning qizargani, doru qo'yganda kuydirgani, ko'zlarini bog'lab qo'yganini (bog'lamishdur chashmband) hayotiy va isxonarli tarzda qalamga olgan. Bunday tasvirlardan Alisher Navoiyning o'sha jarayondagi kayfiyati, ruhiy kechinmalarini anglash qiyin emas. 906 hijriy-qamariy yilning jumodi us-soniy oyi boshlarida (milodiy 1500 yilning 28 dekabri) jarchilar Hirot aholisiga muhim xabarni e'lon qildilar: Astrobodda isyon ko'targan o'g'li Muhammad Husayn Mirzo ustiga qo'shin tortgan Husayn Boyqaro u bilan yarashib, Hirotga qaytib kelmoqda Poytaxtni qo'riqlash topshirilgan Amir Muboriziddin Muhammad Vali va Alisher Navoiy a'yonlar hamrohligida shohni kutib olish uchun shahardan tashqariga chiqdilar. Muhammad Valibek rabotiga kelganlarida shoh yaqinlashib qolganini xabar qildilar. Navoiy anchagina xasta, o'zini yomon his qilmoqda edi. Shoh muhofasi yaqinlashgach, u otidan tushdi-yu, lekin yura olmadi. Tinimsiz ijod mashaqqatlaridan, davlat tashvishlaridan toliqqan vujudi o'ziga bo'ysunmay qo'ydi. Xoja Abdulloh va Xondamir ko'magida Boyqaro tomon yurdi. Goh cheksiz muruvvatlar ko'rsatgan, gohida esa aziyatlar yetkazgan do'sti - Husayn Boyqaro og'ushida hushidan ketdi. Shoirni ...