Qirg'iz adabiyoti 2

Kirgiz adabiyoti Reja: Kirgiz xalqi tarixi haqida. Kirgiz xalq og'zaki ijodi. Manas eposi haqida. Kirgiz yozma adabiyotining shakllanishi. XX asr Kirgiz adabiyoti. Tayanch so'z va iboralar: xalq tarixi va adabiyoti, ertak, KushiK, dostonlar, Manas eposi, manaschi bahshilar, Semetey, Seytek, Tuxtagul Sotilganov. Yozma adabiyot, roman, drama Ken suv; Temir romanlari, T. Abdulmuminov dramalari. Kirgiz xalqi nomi tarixiy manbalarda ko'p uchraydi. Xatto eramizdan oldingi davrga mansub yodgorliklarda xam Kirgiz xalqi degan nomga duch kelamiz. Ular asosan chorvachilik bilan shugullanib, kuchmanchilik hayotini uzoq asrlar boshidan kechirdi. Kirgiz xalqi ko'p asrlar davomida chet el bosKinchilarining zulmi ostida buldi. Markaziy Osiyo hududiga bostirib kelgan arablar, mugullar, Koraxitoylar, Kirgiz xalqini ko'p yillar ekspluatatsiya Kildi. Keyinchalik Kirgizlar KuKon xonlarining zulmini boshidan kechirdi. XIX asrda esa Kirgizlar Rossiya imperiyasi tomonidan bosib olindi. Kirgiz xalqi yozuvga ancha kech, yani 1924 yili ega buldi. Tarixiy taraqqiyot tufayli XX asrda Kirgizlar o'z davlatiga ega buldi. Kirgiz adabiyotining tarixi asosan xalq og'zaki ijodi asarlaridan iborat. Turli mavzulardagi ertaklar, KushiKlar va dostonlarda Kirgiz xalqining hayoti ularning orzu umidlari aks ettirilgan. Xajviy va yumoristik mazmundagi latifalar Kusa va Kal obrazlari orqali berilgan. Aldar Kusa haqidagi ertaklarda g'oyaviy o'tkir problemalar kutarib chiqilgan. Kurman ek, Ertobildi, Ertushtik, Jonil Mirzo kabi xalq Kaxramonlik dostonlari juda mashxurdir. Kirgiz xalqining butun dunyoga mashxur bo'lgan dostonlaridan biri, shubxasiz, Manas eposidir. Bu asarda xalqning ko'p asrlik tarixi, ularning chet el bosKinchilar zulmiga qarshi erk va ozodlik uchun olib borgan kurashi aks ettirilgan. Bu sheriy asarning xajmi nixoyatda katta bo'lib, 500 ming baytni tashkil etadi. U uch katta Kismdan iborat. Birinchi Kismda Manasning Kaxramonliklari hikoya Kilinadi. Ikkinchi Kismda esa Manasning o'g'li Semetey, uchinchi Kismda uning nabirasi Seytekning hayoti, sarguzashtlari hikoya Kilinadi. Manas eposi o'z ichiga kupgina dostonlarning Kamrab oladi. Bunda Manasning el-yurt ozodligi uchun kursatgan Kaxramonliklari mahorat bilan tasvirlangan. U Kirgiz elini Afgon va KalmoK bosKinchilaridan saKlab Koldi. U Fargonaga kelib bobodehqondan dehqonchilikni o'rganadi. U turli ulkalardan kelgan polvonlarning kupchiligi bilan dustlashadi. Umuman, Manas xalqining porloK kelajagi uchun, baxt-saodati uchun kurashgan Kaxramon sifatida tasvirlangan. Eposning Semetey va Seytek hayotiga bagishlangan qismlarida kuproK ishK-muhabbat va hayotiy-maishiy mavzularga etibor berilgan. Kirgiz bahshilarining kupchiligi manaschi-bahshilar bo'lib, ular faKat shu dostonni kuylaydilar. Manasning KalmoK xoni yuborgan Alvasti Kojart Alp, Kuchku, Joloy kabi paxlavonlar ustidan erishgan galabalari ayniqsa kutarinki ruxda kuylangan. Malumki, yaqinda Kirgizistonda Manas eposining 100 yilligi nishonlandi. Eposning kupgina variantlari yozib olindi. Albatta, xar bir manaschi-bahshi bu eposning aytishda uzidan xam biron-bir yangilik Kushib, unga ijobiy yondashadi. Shuning uchun dostonning ayrim variantlarida Manas boshqa yurtlarni ...