Qozoq adabiyoti 2

KOZOK ADABIYoTI Reja: KozoK xalqi tarixi haqida. xalq og'zaki ijodi namunalari. KozoK demokratik adabiyoti. Abay Kunonboev ijodi. Tayanch iboralar: Kiz jibek, Suluv shash, dostonlari. Isatay Taymanov dostoni, Suyunboy bahshi. XIX asr yozma adabiyoti, Abay Kunonboev asarlari. Ibray Oltinsarin ijodi. KozoK xalqi boy madaniy merosga ega bo'lib, ayniqsa uning xalq og'zaki ijodi juda rivojlangan. Tarixda asosan charvochilik bilan shugullangan KozoKlarda yozma adabiyot nisbatan keyingi asrlarda paydo buldi. Bu adabiyotning paydo bo'lishida, shakllanishida KozoK xalqi folklorining roli katta buldi. KozoK oKinlari kuylagan ulanlar, dostonlar mavzusi rang-barang bo'lib, ularda xalqning tarixi, turmushi badiiy o'z aksini topgan. Kublandi botir, Erjargin va Kambar botir kabi xalq Kaxromonlarining sarguzashtlarini kuylovchi asarlar, tadbirkor va dono Aldarkusa haqidagi latifalar, turli marosim KushiKlari, ertaklar KozoK folklorining asosini tashkil etadi. Љњblandi botir xaљidagi dostonlarning kњplab variantlari mavjud .Bu epos љozoљ xalљining bebaho madaniy merosi hisoblanadi. Bu eposning variantlari Љrim-tatar va љoraљalpoљ kabi turkiy xalљlar og'zaki ijodida xam uchraydi. Љњblandi botir xaљidagi dostonni V.V.Radlov, I.Oltinsarin, S.Sayfulin singari mashxur kishilar xalљ oљinlaridan yozib olgan. Ana shulardan eng mukammal varianti Marabay Kulbaev va Merganbay degan oљinlardan yozib olingan variantlardir. Bu eposda Љњblandi botirning њz yurtini chet ellik bosљinchilardan himoya љilishdagi jasoratlari kuylanadi. hikoya љilinishicha, Љoraљipchoљ urug boshliљlaridan biri Tњxtaboyning uzoљ vaљtlar farzandi bњlmaydi. U Xudodan farzand sњrab iltijo љilgandan keyin, uning Onalik degan xotini bir њgil va bir љiz tugadi. Њgliga Љњblandi, љiziga Љaldirgoch deb ism љњyadi. Љњblandi botir yoshligidan baљuvvat bњlib њsadi. Olti yoshida u katta љaxramonliklar kњrsatib, љizilboshlarning zњr paxlovonini engadi. U њn ikkita xonning њgillari ustidan golib keladi. Љizil boshlar podshoxi Kњktimxonning Kњrtka nomli gњzal љizini musobaљada yutib chiљib unga uylanadi. Kњrtka juda aљlli ayol bњlib, Љњblandi botir doimo u bilan maslahatlashib ish љiladi. Kњrtka Љњblandiga ot tanlaganda yilљidagi bugoz biyani ol deb maslahat beradi. Keyin undan tug'ilgan taychoљ Љњblandi botirning mashxur oti Toyburil bњlib etishadi. Љizilboshlar xoni xujum љilib, kњp vayronagarchiliklar keltiradi. Љozoљlarning Љirli va Sirli degan shaharlarini bosib olib, xalљini љul qilib olib ketadi. Ana shu xalљni ozod љilishda Љњblandi botir ajoyib љaxramonliklar kњrsatadi. U Љoraman, Oљkњzi, Љorakњzi, Љњshdavlat kabi botirlar bilan birgalikda љizilboshlarni engadi, xalљni ozod љiladi. Љњblandi botir Љoraman botir taklifi bilan љalmoљlar xoni Kњbiktiga љarshi jang љiladi. Lekin bu jangda љalmoљlar xiyla ishlatib Kњblandi va Љoramanni asirga oladi. Ularni choxga tashlaydi. Kњbiktixonning љizi Љorliga Љњblandi botirni sevib љoladi va ularga zindondan љochib ketishiga yordam beradi. Њzi xam bular bilan birga љochadi. Chunki bu љizning onasi asli musulmon bњlib, yoshligida љalmoљ xoni olib љochib ketgan bњladi. ...