XX-asr Qozoq adabiyoti

XX asr kozok adabiyoti Reja: Asr boshidagi tarixiy sharoit. KozoK realistik adabiyoti shakllanishi. KozoK adabiyoti prozasi. KozoK dramaturgiyasining rivojlanishi. KozoK adabiyoti vakillari haqida. Tayanch so'z va iboralar: Alash urda tashkiloti. J.Jaboev ijodi. KozoK prozasi. Roman va Kissalar. Dramatik asarlar. KozoK prozasi an'analari. M.Avezov, S.MuKonov, M.Shaxanov. XIX asr oxiri XX asr boshlarida Kozogistonda sanoat va savdo kapitali rivojlanishi natijasida mahalliy burjuaziya shakllandi. Bu esa adabiyotda xam burjuaziya mafkurasiga mos asarlarning paydo bo'lishiga olib keldi. Oktyabr inKilobi, grajdanlar urushi, yer islohoti kabi o'zgarishlar, bolsheviklarning hokimiyat tepasiga kelib yurgizgan siyosatlari uzoq vaqtlar XX asr KozoK adabiyotining asosiy mavzulariga aylanib Koldi. Lekin KozoK ijodkorlari doimo adolat uchun, xaKiKatning galaba qilishi uchun asarlar yozishdan chekinmadilar. Asr boshida KozoK adabiyoti rivojiga yozuvchilardan I.Kubeev, S.Turaygurov, S.Donitaev, I.Jonsugurov, S.Sayfullinlarning ijodi katta xissa bo'lib Kushildi. XX asr boshlarida љozoљ adabiyotida jadidchilikning roli katta bњldi. Ayniљsa, tatarlarda chiљadigan gazeta va jurnallar, tatar tilida nashr љilingan kitoblar љozoљ adabiyotining rivojlanishiga ta'sir љildi. Љozoљlarda xam Oyљon nomli jurnal va bir љancha gazetalar tashkil etildi. Alash њrda tashkiloti tuzilib, bu tashkilot a'zolari Љozogiston mustaљilligi uchun kurash olib bordi. Bu davr љozoљ adabiyotida turkiy xalљlarni birlashtirish, dunyoda yagona Buyuk turon davlatini tuzish g'oyalari xam keng yoritildi. Ozodlikka erishish uchun dastlab xalљ ongli, savodli bњlishi kerak, ongsiz, sovodsiz xalљ bilan xech narsa љilib bњlmasligini bilgan ilg'or љozoљ ziyolilari, avval maktablarni isloh љilish kerak, degan takliflar bilan chiљdi. Shuning uchun bu davr љozoљ adabiyotida ma'rifatni targ'ib љilish yetakchi њrinda turdi. Isfandiyor Kњbaev, Turaygurov, Donentoev, Muxtor Magovin, Mustafa Chњљaev kabi ma'rifatparvar љozoљ vatanparvarlari њz asarlarida erk, ozodlik uchun kurashayotgan љaxramonlar obrazini yaratdi. Ular taraљљiyot uchun tњsiљ bњlayotgan turli illatlarga, jaholatga љarshi kurash olib bordi. XX asr boshida Turkistonda eng ilg'or ziyolilardan biri Mustafo Chњkaev (1890 - 1942) edi. U Oљmachit shaxrida tug'ilgan. Turkistonning eng savodli, fikri teran kishisi sifatida Rossiya Davlat Dumasining deputati bњlib, mahalliy xalљ xaљ xuљuљlarini ana shu yuљori minbarda turib himoya љilgan. 1917 yilda Orenburgda Umumљozoљ Kongressini tuzishda ishtirok etdi. Shu yili dekabr oyida esa Turkiston Muxtoriyatini tashkil љildi. Dastlab Muxtoriyatning raisi љilib Alash њrda partiyasi rahbarilaridan biri Tinishboev saylandi. Bir xaftadan keyin uning њrniga Mustafo Chњkaev tayinlanadi. Bu Muxtoriyat uch oylar chamasi faoliyat kњrsatdi. Bolsheviklar turli nayranglar bilan uni tarљatib yubordi. Muxtoriyat Љњљon shaxrida demokratik asosda љurilgan edi. Unda 54 kishilik xalљ kengashining 36 tasi mahalliy millat, 18 tasi evropalik edi. Lekin bu Muxtoriyatni uzoљ vaљtlar Millatchi va panturkistlar tњdasi deb ayb љњyib љoralab keldi. Љњљon militsiyasi boshligi Ergash kichik otryad bilan Muxtoriyatni ...