XX-asr Turkman adabiyoti

XX asr turkman adabiyoti Reja: Ijtimoiy hayot va adabiyot. XX asr turkman adabiyoti vakillari. Turkman prozasining shakllanishi. Turkman dramaturgiyasi. XX asr turkman adabiyotining asosiy xususiyatlari. Tayanch so'z va iboralar: XX asr Turkmanistonda tarixiy muhit, Miskin Kilich, Bayram shoir. Erk va ozodlik asarlari. Proza. Berdi Kerboboev. Realistik metod. Keyingi yillar dramaturgiyasi. K.Kuliev Kora karvon, Safarmurod Niyozov va turkman adabiyoti. Turkmaniston Rossiyaga љњshib olingach, ayrim joylarda rus-tuzem maktablari ochildi. 1914 yilda turkman tilida birinchi gazeta chiљa boshladi. Lekin bu yangiliklar asosan shaharda yashovchi aholi uchun љilingan edi. Vaxolanki, њsha paytda Turmanistonning shaharlarida asosan ruslar, armanlar, tatarlar va fors tilida sњzlashuvchi xalљlarning vakillari yashardi. Turkmanlar asosan љishloљlarda yashab, њzlarining љadimgi kњchmanchilik hayotini davom ettirar edi. Chor hukumati ataylab maorif sohasida mahalliy xalљning ichki ishlariga aralashmaslik siyosatini olib bordi. Shuning uchun Yevropamadaniyati, ilm-fan, texnika yangiliklari turkman љishloљlariga juda sekinlik bilan kirib bordi. XIX asr oxiri XX asr boshlarida turkman adabiyotining taraqqiyotida demokratik yo'nalishdagi ijodkorlar etishib chiKdi. XX asrning boshlaridagi ijtimoiy-tarixiy voKealar turkman adiblarining xam ijodiga sezilarli ta'sir etgan edi. Bu davr adabiyotining yirik vakillariga Miskin Kilich, Bayram Shoir, Kurmullo, Mullo Murt, Durdi Kilichlarni ko'rsatish mumkin. Bu shoirlar xam asrlar davomida ezilib kelayotgan turkman xalqining ozodligini istar edi. Shuning uchun bular turli revolyutsiyalar va tuntarishlarga umid kuzi bilan Karadi. Bolsheviklarning yolgon vadalariga ishondi. Ularga atab sherlar yozdi. Ammo bu davr sheriyatida xam turkman shoirlari ozodlik va erkni kuylaydi. Zolim ekspluatatorlarni esa Koralab, ularga xalqning nafratini Karatishga intildilar. Durdi Kilichning Zolimlar, Kambagallar, Mullo Murtning Turkmaniston uchun azizsan, Ozodlik kabi asarlari shular jumlasidandir. 20-yillar turkman adabiyotida poeziya yetakchi urinni egallagan edi. Chunki ijtimoiy hayotdagi bulayotgan voKealarni ijodkorlar his-xayajon bilan Kabul qilib, ularga darxol o'z munosabatlarini bildirar edi. Bunday paytda ijodkorlarga poeziya juda Kul keladi. Turkman adabiyotiga yangi avlod shoirlari, yosh ijodkorlar kirib keldi. Ular turkman adabiyoti tarixida birinchi bo'lib realistik san'atni shakllantirishda ishtirok etdi. Bu davrda dastlabki Turkman prozasiga asos solindi. Berdi Kerboboev va A.Durdievlar uzlarining birinchi hikoya va povestlari bilan proza janriga katta xissa Kushdi. Alamishevning Sona, B.Kerboboevning Kizlar dunyosi, Odatning Kurboni singari dostonlari xam klassik adabiyotdagi dostonlardan farqli ularoK , realistik metodda yozilgan birinchi dostonlardan edi. Ana shu yillarda turkman dramaturgiyasiga xam asos solindi. Yozuvchi Ota Kavshutov Zakaspiy fronti pesasi bilan turkman adabiyotidagi daramaturgiya janrini boshlab berdi. 30-yillar adabiyotida xam poeziya birinchi urinda turdi. O.Kekilovning qishloq xo'jaligini kollektivlashtirishga bagishlangan Olga, B.Saitakovning Turkmanistondagi fuKoralar urushini tasvirlovchi Ut ichida, R.Saidovning chet el mavzusida yozilgan Revolyutsiya yo'lida kabi dostonlari diqqatga sazovor asarlar bo'lib Koldi. Bu davrda yaratilgan ...