Badiiy til Obrazli til Ta'sirdor til Qisqa va ravon til Ma'nodor va siqiq til Xalqchil til Sodda buyoqdor til

Badiiy til Obrazli til Ta'sirdor til Qisqa va ravon til Ma'nodor va siqiq til Xalqchil til Sodda buyoqdor til Muallif nutqi Muallif obrazi Personajlar nutqi Ohang Reja: Kirish Badiiy til Obrazli til Ta'sirdor til Qisqa va ravon til Ma'nodor va siqiq til Xalqchil til Sodda buyoqdor til Muallif nutqi Muallif obrazi Personajlar nutqi Ohang Yozuvchi Aleksey Maksimovich Gorkiy badiiy adabiyot qanday elementlardan iborat? - degan savolga javobini shunday boshlaydi: Adabiyotning birinchi elementi-tildir. Til - adabiyotning asosiy qurolidir, hayot hodisalari, faktlari bilan birga uning materialidir So'z-barcha faktlar, barcha fikrlar libosidir. Ammo har bir fakt zamirida ijtimoiy ma'no bor, har bir ma'no zamirida esa, bir yoki ikkinchi fikr nega bunday-u, nega unday emas, degan sabab bor. Faktlar zamirida yashiringan ijtimoiy hayot ma'nosini uning muhimligi, to'laligi va yorqinligicha tasvirlashni o'z oldiga vazifa qilib qo'ygan badiiy adabiyotdan ravon, tushunarli til, puxta tanlangan so'zlar talab qilinadi1 (Ta'kidlar bizniki-H.U.). Adabiy asarni yaxlit, jonli qiluvchi asosiy kuch-badiiy tildir. U shuning uchun ham badiiy asarning hamma hujayralarida yashaydi, shu hujayralarning tirikligini ta'minlaydi. Agar asarni millionlab so'z-hujayralardan tashkil topishini ko'z o'ngimizga keltira olsak, g'oya va mavzu ham, obraz va xarakter ham, syujet va kompozisiya ham, qo'yingki, badiiy asarning hamma unsurlari ham ana shu asosdan bunyod bo'ladi, ayni paytda, ularsiz badiiy til yashay olmaydi. Asarni jonli vujudga o'xshatsak, shu vujudning mohiyatini ifodalovchi badiiy til ruh (jon), har bir so'z esa ana shu ruhning rishta (tomir)laridir. Ruh va vujud (mazmun va shakl) shunchalik uyg'unlashganki, ular vobastalikda tiriladilar, ajralganda o'ladilar. Til badiiy asarning shakli emas, balki shakl yaratishning universal vositasi bo'lib maydonga keladi (I.Sulton), ayni paytda, mazmunni voqye qiladi. Adabiy jarayonda badiiy tilning qanchalik ahamiyat kasb etishini yozuvchi O'tkir Hoshimov shunday ifodalaydi: Maktab o'quvchisining So'zi o'ttiz bolaga yetib boradi. Dorilfunun domlasining So'zi yuz talabaga yetib boradi. Notiqning So'zi ming tinglovchiga yetib boradi. Qalamkashning So'zi bir yo'la o'n ming, yuz ming kitobxonga yetib boradi. Demak, uning So'z mas'uliyati ham boshqalarnikidan ming hissa ortiqroqdir. Xo'sh, badiiy asar tilining o'ziga xos xususiyatlari, poetik dunyosi (yorqinligi, ifoda-tasvir qudrati, tirikligi) sirlari qanday voqye bo'ladi? Adabiyot - so'z orqali badiiy tasvirlash san'ati ekan, badiiy til, dastavval, obrazlilik xususiyati bilan namoyon bo'ladi, ya'ni hayotning jonli manzarasini yaratadi va ko'rsatadi. Abdulla Qahhorning O'g'ri hikoyasidagi quyidagi parchaga e'tibor beraylik: Kampir tong qorong'isida xamir qilgani turib ho'kizidan xabar oldi. O ! Ho'kiz yo'q, og'il ko'cha tomondan teshilgan Dehqonning uyi kuysa kuysin, ho'kizi yo'qolmasin. Bir qop somon, o'n-o'n beshta xoda, bir arava qamish-uy, ho'kiz topish uchun necha zamonlar qozonni suvga tashlab ...