Is'hoqxon To'ra Ibrat

Ishoqxon To'ra Ibrat Ishoqxon To'ra Ibrat Ishoqxon Junaydulloxo'ja o'g'li 1862 (xijriy 1279) yilda Namangan yaqinidagi To'raqo'rg'on qishlog'ida tug'ilgan. Uning' otasi sohibkor bog'bonlardan bo'lib, «Xodim» taxallusi bilan she'rlar yozgan. Onasi Huribibi qishloq qizlarini o'qitgan. Ibrat dastlab qishloq maktabida, so'ngra onasi qo'lida tahsil oldi. Ishoqxon Ibrat matbaachi sifatida Ishoqxon Ibrat matbaachi sifatida Namanganda «Matbaai Ishoqiya»ni tashkil etib, kitob nashriga kirishgan. Bu yerda u ko'plab ilmiy, tarixiy, badiiy asarlar bilan birga, zamonaviy mavzulardagi kitoblarni ham nashr etib, ilm-ma'rifat va ma'naviyat rivoji yo'lida xizmat qilgan. Uning kitoblari yoqib, yo'q qilib yuborilgan. O'zi esa qatag'onga uchragan. Faqat istiqlol davriga kelib uning nomi va ijodi asl qadr-qimmatini topdi. Kitoblari chop etilib, o'zi tug'ilib o'sgan To'raqo'rg'onda muzey ham tashkil etildi. Milliy uyg'onish davrining yorqin namoyandalaridan biri Milliy uyg'onish davrining yorqin namoyandalaridan biri, ma'rifatparvar shoir, olim, sayyoh, matbaachi va muallim Ishoqxon To'ra Ibrat 1862 yili Namangan viloyatining To'raqo'rg'on qishlog'ida ziyoli oilada tavallud topgan. Otasi Junaydulla xo'ja va onasi Huribibilar xat-savodli kishilardan bo'lib, maktabdorlik ham qilganlar. Ishoqxon ona-otasi qo'lida savod chiqarib, keyinchalik turli maktab va madrasalarda ta'lim olgan Ishoqxon Ibratni Qo'qon madrasasida U eng avvalo onasi Huribibini ustoz deb bilgan. Negaki, Ishoqxon Ibratni Qo'qon madrasasiga o'qishga yuborgan ham onasi edi. Ana shu tahsil (1878-1886) yillarida uning, albatta, Qo'qon adabiy muhiti namoyandalari, jumladan, Muqimiy, Furqat, Zavqiy, Haziniy va Nodim kabi shoirlar ijodi bilan oshno bo'lishi tabiiy edi. Buning ustiga, u Sharq olimlari asarlarini mustaqil mutolaa qiladi, fanning ko'pgina sohalarini bir mutaxassis sifatida egallaydi. Taniqli ma'rifatparvar shoir Ibrohim Davron ham shu davrda «Turkiston viloyatining gazeti», Ismoil Gaspirali nashr qilgan «Tarjimon» gazetalari bilan Qo'qon madrasalarida o'qib yurgan kezlarida tanishgan. Ibrat 1886 yilda Qo'qon madrasasini tugatgach, ona qishlog'i To'raqo'rg'onga qaytadi. O'z faoliyatini ma'rifat tarqatishga qaratadi. «Usuli qadim» qabilidagi maktablarni isloh etib, jadid maktablarini ochishga kirishadi, mehnatkash xalq bolalarini maktabga tortadi. Ammo ko'p o'tmay, mutaassib kimsalar bu maktablarni «kofirlar maktabi» deb yopib qo'yishadi. Shundan so'ng u 1887 yilda, ya'ni 25 yoshlarida onasi Huribibini hajga olib borish bahonasida Jidda shahriga yo'l oladi. Ammo onasi o'pka shamollashi orqasida vafot etgach, u Sharq va G'arb mamlakatlariga safar qilib, Istambul, Sofiya, Afina, Rim, shuningdek, Qobul, Makka, Kalkutta, Bombey kabi shaharlarda bo'ladi. Safar davomida arab, fors, hindi, urdu, ingliz tillarini mukammal o'rganadi. Sharq xalqlari tillari qatorida G'arb xalqlari tillarini ham o'rganish ishtiyoqida bo'ladi. Eng muhimi, yozilajak ilmiy asarlari uchun boy material to'playdi. Namanganda Matbaai Ishoqiyani tashkil etdi Ishoqxon Ibrat matbaachi sifatida 1908 yildayoq Namanganda «Matbaai Ishoqiya»ni tashkil etib, kitob nashriga kirishgan edi. Bu yerda u ko'plab ilmiy, tarixiy, badiiy ...