Kamol Yashar va uning Ilonni o'ldirsalar qissasi

BuxDU filologiya fakulteti o'zbek filologiyasi ta'lim yo'nalishi 3-''D guruh talabasi Abdullayeva Nozimaning ''Adabiyot o'qitish metodikasi'' fanidan tayyorlagan mustaqil ishi Kamol Yashar va uning Ilonni o'ldirsalar qissasi Yashar Kamol -Kamol Sodiq Go'kchsli 1922-yilda adana shahri yaqinidagi Xemits (Go'kcheli) qishlog'da tug'ilgan. Uning bolaligi keyinchalik asarlarida tasvirlangan qoyali tog'lar orasida o'tdi. 1952-yilda ilk hikoyakar to'plami-Jazira nashrdan chiqdi. Kamol Yashar Yashar Kamol Asarlari (romanlari) 1955-yilda yirik asari Inja Mamad romanining birinchi bobi e'lon qilindi. 1969-yilda Inja Mamad romanining ikkinchi bobi nashr qilindi. 1955-yilda Tunuka romani, 1960-yilda''Tayanch ustuni trilogiyasi e'lon qilindi. Qissalari 1970-yilda Ag'ri tog'i afsonasi, 1972-yilda Chaqijali Eje'', 1972-yilda Temirchi guzaridagi hikoyat, 1975-yildaYusufjon -Yusuf, 1976-yilda Ilonni o'ldirganlarqissalari e'lon qilindi. Hasan (olti-yetti yashar bola) Esma (uning ona) Halil (Hasanning otasi) Hasaning buvisi Chuqurova qishloq ahli Ilonni o'ldirganlar (qahramonlar) «Ilonni o'ldirsalar» romani, avval oilasining, so'ng o'zi yashovchi qishloqning bosimi natijasida onasini o'ldirgan bola haqidadir. Hasan yetti yoshligida otasi onasining eski oshig'i tomonidan o'ldiriladi. Buvisi, so'ng qishloq aholisi ikki yil davomida bolaning yuziga surtilgan «dog'»ni tozalashga bel bog'laydilar. Borgan sari rivojlangan ijtimoiy asabiylik muhiti, qanchalik qarshilik ko'rsatmasin, Hasanni jinnoyatga undayveradi. «Ilonni o'ldirsalar» qissasida murg'ak bolaning boshidan o'tgan kechinmalari hikoya qilinadi. Muallif asar qahramoni bo'lmish Hasan bilanqamoqxonada tanishadilar. Butun qissa yozuvchi va Hasanning hikoyasi asosiga qurilgan. Jamiyatdagi mudhish, razil, johil muhit asar qahramonini jinoyat sodir etishga majburlaydi. Shu muhit mehru muhabbatga to'la murg'ak qalbni sekin-asta hissiz, qabih bir jismga aylantirib qo'yadi. Oq kafanli keldi. Oldida bir suruv qirmizi ilonlar «Hasan», - derdi, - «Hasan sen o'g'lim emasmisan? Mening pushti kamarimdan bo'lmaganmisan, Hasan? Otangni qutqarmaysanmi? Mana oldimda yuzlarcha qirmizi ilon, bular ilon emas, qoni yerda qolgan, xuni olinmagan odamlar. O'ldirilganlar, biroq o'chlari olinmagan. Arvohga aylanib, qirmizi ilon tusiga kirib yuribdilar. Do'zax moliklari meni bularga cho'pon qilib qo'ydi. Mening ham qonim yerda qolsa, shu ilonlar holiga tushaman. Otangning bu ahvoliga qanday chidaysan, Hasan? O'g'lim emasmisan, rahming kelmaydimi menga? Men qirmizi ilon bo'lib, qiyomatga qadar shunday sudralib yurishga loyiqmanmi Hasanim, bolam. Oh ilonni o'ldirsalar, o'ldirsalar edi ilonni Oh, Hasan» E'tibor qarataylik… Muallif qahramonning kechinmalarini juda katta mahorat bilan yoritgan. Asar so'ngida o'quvchi, garchi o'z onasini vahshiylarcha o'ldirsa-da, Hasandan nafratlanmasligi, uni ayblamasligi ham mumkin. Chunki haqiqiy qotil aslida Chuqurova qishlog'ining johil odamlaridir. Murg'ak, beg'ubor bolakay esa ularning bu maqsadlariga yetishlari uchun vosita, xolos. Qissada mazkur ziddiyatli haqiqat aks etganining o'ziyoq Yashar Kamol mahorati va o'ziga xos uslubidan darak berib turibdi. Chuqurova qishlog'ining johil odamlarining chirkini g'iybatlari… «Shu ham- onasining fohishaligi ham ta'sir qilmasa Hasanga, unda qon yo'q demak». «Erkaklar uylariga kelib, onasini ...