Nosiriddin Burhoniddin o'g'li Rabg'uziy

Reja: Rabg'uziyning hayoti va ijodi Qissasi Rabg'uziy haqida Qissasi Odam Safiy Nuh Alayhissalom G'azal, Bayt va She'rlar Xotimati Qissasi Al-Rabg'uziy NOSIRIDDIN BURHONIDDIN O'G'LI RABG'UZIY (XII - XIV asrlar oralig'i) Rabg'uziyning hayoti va ijodi Yirik adib va dinshunos. Xorazmning Raboti O'g'o'z qishlog'ida tug'ilgan, u yerda qozilik qilgan. Mo'g'ul istilosi davrida yaratilgan birdan-bir yirik asar Kisasul-Rabg'uziy muallifi. Asar mo'g'ul hukmdori To'qbug'aning topshirig'i bilan hijriy 710 yilda (mil. 1310 yil) yozilgan Adibning hayoti va ijodi haqida bizgacha juda kam ma'lumot yetib kelgan. U XII asrning oxiri XIV asrning boshlarida Xorazmning Raboti o'g'o'z degan joyida yashab ijod etgan. Bizga uning Qissasi Rabg'uziydan boshqa asari ma'lum emas. Mazkur kitobda u o'zi haqida musulmonlarga xos kamtarinlik bilan bu kitobni tuzgan, toat yo'lida tizgan, ma'siyat yobonin kezgan, oz ozuqliq, ko'p yozuqliq Raboti o'g'o'z qozisi Burhon o'g'li Nosiruddin deb yozadi. Ko'rinadiki, allomaning oti Nosiruddin bo'lib, otasi Burhoniddin Raboti o'g'uzning qozisi bo'lgan. Rabg'uziy taxallusi ham u yashagan joy bilan bog'liq. yetuk ulamo va din oilasida tarbiyalangan Nosiruddinning o'z zamonasida taniqli tarixchi, yetuk shoir va iste'dodli tarjimon sifatida tan olinganligidan dalolat beruvchi bir talay yordamchi manbalar mavjud. Rabg'uziyning qissalari ma'nosini anglatuvchi Qissasi Rabg'uziy asari olam va odamning yaratilishi, insonning yo'ldan ozishi va komillik sari mashaqqatli va uzoq yo'l bosib borayotganligi haqida g'oyat mantiqli va qiziqarli tarzda hikoya qilinadi. Ushbu asar musulmon dinini qa'bul qilgan e'tiborli mo'g'ul beklaridan biri Nosiruddin To'qbug'aning iltimosiga ko'ra, hijriy 109 (milodiy 1309 - 1310) yilda yozilgan. Qisas ul-anbiyo Asosan payg'ambar hayotini hikoya qiluvchi bu asarning o'ziga xos yaratilish tarixi bor. Musulmon Sharqida bu mavzuda Qisas ul-anbiyo (payg'ambarlar qissasi) nomi bilan mashhur ko'plab asarla yaratilgan. Lekin, asarda yozilishicha, ularning ba'zisi mustaqim (to'g'ri, haqiqiy) bor, ba'zisi nomustaqim. Bir onchasi (bir qanchasi) muqarrar (puxta, tugal) va bir onchasi mubattar (notugal) bor. Shuning uchun ham bek To'qbo'g'a adibdan o'qimoqg'a keraklik, ogranmakka yarog'liq payg'ambarlar qissalaridan iborat asar yozib berishini so'ragan edi. Mazkur vazifani ulkan salohiyot, katta mahorat bilan uddalagan adibning asari Qissasi Rabg'uziy, Qisas ul-anbiyoi turkiy nomi bilsn shuhrat topdi va yaratilgandan to bugungi kungacha sevilib o'qib kelinmoqda. Payg'ambarlar haqidagi qissalar Rabg'uziyning bu ijdo mahsuli mazkur mavzu an'anasidagi o'ziga xos bosqich bo'ldi. Birinchidan, adib o'zigacha yaratilgan payg'ambarlar haqidagi qissalarni puxta o'rgandi, ularning yutuqlarini umumlashtirdi, rivojlantirdi. Ikkinchidan, salaflari yo'l qo'ygan kamchiliklarni tuzatdi, xato va chalkashliklarga barham berdi.Ikkinchidan, salaflari yo'l qo'ygan kamchiliklarni tuzatdi, xato va chalkashliklarga barham berdi.Ikkinchidan, salaflari yo'l qo'ygan kamchiliklarni tuzatdi, xato va chalkashliklarga barham berdi. Uchinchidan, oldinlari nabiylar haqidagi qissala arab va fors tillarida yozilgan bo'lsa, Rabg'uziyning turkiy tilda bitilgan ...