Hozirgi o'zbek poemachiligi (dostonchiligi)da janr va shakl izlanishlari hamda muammolar talqini

Hozirgi o'zbek poemachiligi (dostonchiligi)da janr va shakl izlanishlari hamda muammolar talqini Reja: Bugungi poemachiligida izlanish, yasharish, yangilanish jarayoni. Monolog tipidagi sof lirik poemalar. Epik elementlar aralashgan poema-dostonlar. Liro-epik va dramatik turdagi poema-dostonlar, Bugungi poemachiligida ijtimoiy qadriyatlarga va ma'naviy-axloqiy masalalarga, muhabbat mavzusiga yangicha munosabat. Bugungi o'zbek poemachiligi (dostonchiligi)dagi kamchiliklar Bugungi poemachilikda izlanish, yasharish, yangilanish jarayoni kechmoqda Voqelik va inson tabiatining tinmay o'zgarib turishi, yangi-yangi yuyalarning tug'ilishi, makon va zamon xossalarini yangicha idrok etish - bularning barchasi hayot qatlamlarini tadqiq qilishni teranlashtirish bilan barobar yangi shakllarni qam yuzaga chiqarmoqda; adabiyotimizda voqea bo'lgan har bir asar esa janr qirralarini boyitmoqda. Yani, xalq hayotining hozirgi tarixiy taraqqiyot bosqichidagi muhim ijtimoiy-siyosiy masalalarni zamondoshlarimiz ruhiyati bylan, kungilda tug'ilib qolgan gaplar bilan omuxtalikda chuqur tahlil qilish kuchaydi; inson nima uchun dunyoga keladi, u qanday yashashi lozim kabi savollar hozirgi poemachiligimizning diqqat markazida turadi. Hozirgi lirik poemalarimiz obyektiv ko'rinishi jihatidan ykkiga bo'linadi. Birinchysi, monolog tipidagi sof lirik poemalar bo'lsa, ikkinchisi, epik elementlar aralashgan lirik poemalardir. Bu har ikki tur bugungi kun poemachiligimiz taraqqiyotida yetakchi o'rinni egallab borayotir. Monolog tipidagi sof lirik poemalarda lirik qahramon qalbi hamda undagi tug'yonli hissietlar , kechinmali o'ylar orqali obyektiv voqelik xossalarini ko'ramiz va his qilamiz. Umuman, hayot materialiing xarakteri tasvir yo'nalishini taqozo qiladi. So'nggi yillarda lirik poemalarga epik elementlarning kirib kelishini hayot materialining o'zi talab qildi. Shunday hayot materiallari ham bo'ladiki, ular mohiyaitini monologda , lirik planda ochish qiyin. Shu boisdan uning xarakteri epik elementlarni taqozo qiladi. Hayot materiali o'zini (o'rni kelganda) obyektiv tarzda tasvirlash uchun shoirni majbur qiladi. Narsa va voqea-hodisalar qarshisida turgan lirik qahramonning qalb nidolarini ifodalash bevosita, obyektiv borliqdagi voqea-hodisa va narsalarning o'z obrazlarini yaratish bilan bir qatorda, ular qarshisida turgan qalb sadolarini, ham berish, ham bevosita, ham bavosita tasvir usulidir. So'nggi yillarda bu har ikki tipdagi poemalarda ham lirkk qahramon xarakterini yaratishda tasvirda ruhiyat bosh omilga aylandi. Yani, lirik qahramon ruhiyatini ijtimoiy muhit, voqelik masalalari bilan uyg'un holda tadqiq etish mayli kuchaydi. Buni quyidagi obyektiv va subyektiv omillar bilan izohlash mumkin, Birinchidan, so'nggi yillarda inson shaxsiga bo'lgan etiborning kuchayishi insonning ruhiy iqlimlarini qalbining to'rt faslini tadqiq etish bevosita, uning oigi, saviyasi, fantaziyasini ham keng qamrab olishni taqozo etdi. Keyingi paytda hayotimizdagi ulkan o'zgarishlar, mustaqillikka erishish uning sharofati bilan keng dunyoga chiqish, inson ma'naviy dunyosini ham ongini ham, fikrlashini ham, tubdan o'zgartirib yubordi, Bu mushohadakorlik teran fikrlash jarayoni faqat ayrim odamlar shaxsidagina ro'y berib qolmay, butun xalq uchun xarakterilidir. Ikkinchidan, bugungi inson qalbini jamiyat qalbi bilan omuxta tadqiq etish, ijodkorndan ...