Tabiat va inson birligining badiiy ifodasi

Tabiat va inson birligining badiiy ifodasi Malumki, shoirning qo'liga qalam olib, muayyan peyzajni yaratishdan maqsadi tabiat go'zalligini inson faoliyati bilan bog'liq holda badiiy talqin etish istagidir. Bu istak ijodkorning tabiatga bo'lgan estetik munosabati va uning badiiy so'zdan foydalanish iqtidori - poetik mahorati tufayli amalga oshadi hamda peyzaj yaratiladi. Inson va tabiat tasviri peyzaj yaratish usullarining o'ziga xosligi, bu uslubni ro'yobga chiqarishda obraz, voqea va tasvir elementlarining roli, peyzaj tasnifi masalalarini yoritishda yoshlar sheriyatidan yuksak mahorat bilan yaratilgan asarlarni ko'plab topish mumkin. Manzara tasviriga bag'ishlangan sherlar shoir tuyg'ularini g'oyat nozik badiiy ifodalar va ayni vaqtda kuchli ehtiros bilan talqin qiladi. Lirik sherlarda bu ehtiroslar qahramon ichki kechinmalari orqali ochilib berilgan bo'lsa, peyzaj asarlarida muayyan tabiat manzarasi vositasida bilvosita ifodalanadi. Tabiat manzarasining obrazli fikrlash natijasida yaratilgan tasviri esa o'quvchida kuchli poetik assotsiatsiya uyg'otadi. Zero, «poetik manzara asarlari ham qalblarga qo'shiqday oqib kirishi, fikr uyg'otishi, go'zallikka, ezgulikka muhabbat tug'dirishi kerak». Bundan tashqari, peyzaj zimmasiga juda muhim ijtimoiy vazifa ham yuklanadiki, bu ijodkorga o'zi tasvirlayotgan tabiat manzarasini hayotimizning eng muhim muammolari bilan bog'lash imkonini beradi. Bugungi yoshlar sheriyatidagi poetik manzara asarlarining aksariyati ona-Vatan tabiatining go'zalligini, olam va odam dardlari mujassamlashgan og'riq nuqtalarini tasvirlashga qaratilgan. Bunday asarlarda tasvirlanayotgan peyzaj, shoir aytmoqchi bo'lgan poetik fikr - g'oyalar kishini olam taqdiri haqida o'ylashga majbur qiladi, tabiat go'zalliklarini sevishga, ezgulikka rahna soluvchi kuchlarga qarshi to'rishga chorlaydi. Erkin Vohidovning «Manzara», «O'lka», «Bahor»; Abdulla Oripovning «Kuz manzaralari», «Manzara»; Rauf Parfining «Sunbula», «Yomg'ir ham tinmadi uzun kun»; Omon Matchonning «Manzara»; Tilak Jo'raning «Saraton»; Usmon Azimovning «Qizarmoqda o'rik barglari»; Sadriddin Salimovning «Ariq bo'yi - tuyaning o'rkachlari», «Shivirlaydi daryo xushhol» kabi asarlarida tabiat manzaralarining tasviri yuksak badiiy mahorat bilan tasvirlanadi. E.Vohidov o'zining «Manzara» nomli sherida «Majnuntol shoxiga qo'ngan qora qushlar» - ezgulikka soya solishga uringan kuchlarni tasvirlar ekan, badiiy obrazlarga katta ijtimoiy vazifa yuklaydi. Shoir vijdonsiz, bemehr odamlarni qora qushga, og'ir ahvolga tushib qolgan kishilarni esa boshi egik majnuntolga, undan yordamini ayamagan beminnat sodiq do'stni esa bulbulga o'xshatadi, haqiqat quyoshi charaqlaganda qora qushlar chekinadi demoqchi bo'ladi: Bulutning orasidan Quyosh kulib qaraydi. Majnuntolning yuvilgan, Sochlarini taraydi. A.Oripov tabiat manzarasi zamiridagi poetik obrazlarni, shamollar qo'shig'i-yu, xazonlar armonini his qila oladigan hassos qalb sohibi. U kuz manzarasining bir parchasini shunday tasvirlaydi: Bulut toshdi, Vodiy osmonini Qoplab qoldi xira ko'lanka Yel ovora, Namxush xazonni Uchirolmay bog'dan yo'lakka. Novdalari birdan qotganday, Ko'rinadi sukutda tolzor. Go'yo nimanidir kutganday, Bulutlar ham yuvosh, beozor Kuzning sokin manzarasi. Bog' aro to'shalgan namxush xazon - umr so'qmoqlariga yoyilgan armon, «yuvosh bulut» esa ...