Badiiy asar kompozitsiyasi 3

Badiiy asar kompozitsiyasi Reja: Kompozitsiya haqida tushuncha Kompozitsiya tamoyillari Kompozitsiya vositalari Syujet va kompozitsiya mutanosibilig. Kompozitsiya haqida tushuncha. Kompozitsiyai taxrifi va tavsifi. Kompozitsiya - yozuvchi-niyati takozosiga ko'ra unsurlarning asar to'qimasidan joy olishi ; jildlar, bo'limlar, kismlar boblar, manzaralar, epizodlarning urinlashishi tartibi; obrazlarning bir tizimga uyushuvi, ularning o'zaro muomala- munosabatlarining ifodalanish tarzi, tasvir vositalarining muayayn maqsadga xizmat qilishi, tasvirda muvofiklik va me'yor ekanligi. Kompozitsiyaning badiiy asarda bajaradigan vazifalari. Kompozitsiyaning syujet bilan chambarchas bog'liqligi : ekspozitsiya, tugun, vokea rivoji, kulminatsiya, yechim- syujet hodisasi bulsa, shu unsurlarning o'zaro bog'lanish tartibi- badiiy koliplash - kompozitsiya hodisasi ekanligi. Kompozitsiyaning yozuvchi dunyoqarashi, ijodiy metodi, uslubi, niyati, mavzui, janr tabiatiga bog'liqligi. Xar bir asar kompozitsiyasi o'ziga xos xususiyatlar kasb etishi. Lirik asar kompozitsiyasi ( tezis, antitezis, sintez), epik asar kompozitsiyasi , bo'lim, kism, bob, manzara, epizodlarning o'zaro bog'lanish tartibi) va dramatik asar kompozitsiyasi ( parda, ko'rinishlarning o'zaro bog'lanishi) o'ziga xosligi bilan bir- biridan ajralib turishi. Kompozitsiya asarning shunchaki tashqi ko'rinishi- shakl hodisasagina emasligi, ayni chokda, u mazmunni ifodalovchi, uni o'tkirlashiruvchi - ta'sirchanligini oshiruvchi qurol hayotni aks ettiruvchi vosita ekanligi- asarning sermazmunligi, kizikarligi, ukimishligini oshiruvchi vositaligi. Kompozitsiya tamoyillari. Kompozitsiya markazi, bo'lak ( kism)larning o'zaro joylashishi tartibi, obrazlarning yagona tizimga uyushuvi, tasvir vositalarining muayyan maqsadga xizmat kildirilishi, tasvirda me'yor va muvofiklik - asar kompozitsiyasi mohiyatini belgilashi. Kompozitsiya vositalari. Asar sarlavxasi , epigraf, lirik kirish, lirik chekinish, lirik xotima, kistirma epizod, badiiy koliplish, peyzaj, uy- joy, jihoz, buyumlar kabi vositalar talqini va tahlili. Syujet va kompozitsiya mutanosibiligi. Syujet va kompozitsiyaning, asosan, asar kaxramonlari xarakterlarini ochishga, yozuvchi niyatig'oyasini yorkin va jozibali ifodalashga- hayotni badiiy tasvirlashga xizmat kildirilishi. Kompozitsiya - ( lot. Compostio- tuzib chiqish, tartibga solish) = yozuvchining aniq g'oyaviy- badiiy niyati takozosiga ko'ra badiiy komponentlarning asar to'qimasidan joy olishi, asar qismlari, boblari, epizodlarning urinlashish tartibi; obrazlarning bir tizimga uyutuvi; tasvir vositalarining mua yan maqsadga xizmat qilishi, tasvirda muvofiklik va me'yordir. Lirik asar, epik asar va dramatik asar kompozitsiyasining o'ziga xosligi. Koliplash - syujet va kompozitsiyani birlashtiruvchi vosita. Kompozitsiya tamoyillari: kompozitsiya markazi, asar qismlarining o'zaro joylashish tartibi, obrazlarning yagona tizimga uyushuvi tasvir vositalarining estetik niyatga mosligi, tasvirda me'yor. Kompozitsion vositalar : sarlavxa, epigraf, lirik kirish, lirik chekinish, lirik xotima, kistirma epizod, koliplash, peyzaj, uy- joy, jihoz, buyumlar. Adabiyot: Kushjonov M. Asar kompozitsiyasi. Saylanma ( ikki jildlik)-T: Adabiyot va san'at, 1983-2 jild -b. 253-286. Jamol Kamol. Lirik sheriyatda kompozitsiya. Adabiyot nazariyasi ( ikki tomlik).T: 1976-1-t.-b. 291-311. Jalolov B. O'zbek dramaturgiyasi poetikasi masalalari.-T: Fan, 1984-b.26-38. ww.ziyonet.o'z ...