Badiiy obraz 3

Badiiy obraz reja: Obrazlik va obraz 2. Badiiy obraz va uning asosiy xususiyatlari. 3. Obraz yaratish usullari. 5. Obrazlar tasnifi Obrazlilik- san'atning umumiy xususmyati, hayotni uzlashtirishning spetsifik formasi va usuli, san'atning «tili» va shu bilan birga hayot hodisalari ustida chikargan «xukmi». Badiiy obraz- obrazlilik tushunchasining bir kismi. Obrazlilik- adabiy ijodning soxiyatini, umumiy xususiyatlarini: adabiy kaxramon, badiiy til, tabiat, predmet, hayvonot dunyosi tasviri va xoka'zolarni o'z ichiga kamrab oladi. Obraz-san'at asaridagi inson tasviri. Demak, obrazlilik- keng manoda, bediiy obraz- tor manoda kullaniladi. Birok shuni xam esda tutish kerakki, obraz atamasining o'zi xam ikki manoda, yani keng va tor manolarda kullanilmokda. Obraz atamasi keng manoda kullanilganda obraz tushunchasi doirasiga inson tasviridan tashqari peyzaj, detallar, buyumlar, predmetlar, jismlar, hayvonot dunyosi, asar tilidagi tasvir vositalari va xoka'zolar kiritiladi. Obraz atamasi tor manoda kullanilganda esa fakat inson hayotining badiiy manzaralari anglashiladi , xolos. Obraz nazariyasi xakitdagi ibtidoiy fikrlarni mashxur yunon faylasofi Aristotelning estetik qarashlaridayok uchratish mumkin (karang: Aristotel, Ob iskusstve poezii. M. 1957, str. 118) Birok, obraz atamasi birinchi marta mashxur nemis faylasofi Gegelning estetikaga oid asarlarida ishlatilgan, bu xakdagi jiddiy ta'limot xam ana shu olim kalamiga mansub. Gegel ( 1770-1831 o'z estetik qarashlarida san'at haqida fikr yuritar ekan, «san'at- obrazlar orqali fikrlash» demakdir deb takidlaydi. san'atga berilgan bu ta'rif klassik ta'rif bo'lib kolgan. Rossiyada obraz atamasi asosan V.G. Belinskiy (1811-1848) adabiyot ilmiga olib kirdi, bu xakdagi ta'limotni mukammallashtirdi. o'tmishda o'zbek adabiyotida obraz atamasi ishlatilmagan, buning o'rniga «tasvir», «nusxa» kabi iboralar kullanilgan. XX asrda O'zbekistonda xam obraz atamasi kullanila boshlangan. Asosan, obraz atamasi 1939 yilda nashr etilgan Izzat Sultonovning «Adabiyot nazariyasi» darsligida juda keng va prinsipial ravishda ishlatilgan. Shundan beri bu atama o'zbek adabiyotshunosligi terminologiyasidan mustahkam urin olgan. 2. BADIIY OBRAZ VA UNING ASOSIY XUSUSIYaTLARI Malumki, san'at va adabiyotda hayot obrazlar vositasida aks ettiriladi. san'atkor hayotni kuzatadi, kuzatgan vokealarini tafakkur olamidan o'tkazadi, ularni qayta tashkil qilib yana jonli hayot shaklida yaratadi. hayot vokea-hodisalarini qayta tiklashda inson obrazi g'oyatda muhim rol uynaydi. V.G.Belinskiyning fikricha,»roman yoki kissada shaxslar, xarakter va tipiklik bulmasa, hayot vokeligi kay darajada to'g'ri chizilgan bulmasin kitobxon undan hayotning real aksini topa olmaydi» (Russkie pisateli o literaturnom trud», L. 1954,t. 1. Str.526). Bundan badiiy asarda obraz kanchalik muhim ahamiyat kasb etishi anglashilarlikdir. Shuni xam aytish kerakki, badiiy obraz deyilganda asosan inson obrazi tushuniladi va u adabiyotda xal qiluvchi rol uynaydi. g'oyaviy- badiiy yetuk asarlardagi kishilar obrazlari orqali biz malum bir davr hayoti haqida keng va konkret ma'lumot olamiz. Shu sababli kuyida biz obraz haqida ...