Behbudiy - boshlovchi adib

Behbudiy - boshlovchi adib Reja: Behbudiy hayot yo'liga chizgilar. Behbudiyning maqolanavislik ijodi. Padarkush - ibtido drama. Behbudiy ijodini o'rganishning o'zi - bir tarix. Agar davrlarga bo'ladigan bo'lsak, uning birinchi davri o'zi hayotligidagi o'rganish bosqichi, qatl etilgani aniq bo'lgach, 30-yillarning ikkinchi yarmi (bu davrda Hojimurodning Maorif qurbonlari dramasi yaratildi, darslik va xrestomatiyalarga uning ijodidan namunalar kiritildi) gacha, uzoq tanaffusdan so'ng turg'unlik yillarida yana o'rganishga kirishildi. Bu davr bahslar, tortishuvlar, o'ta ziddiyatli bosqich hisoblanadi. Birgina O'zb.S.E-siga u haqida kichik maqolacha berish katta shov-shuvlar va tortishuvlarga sabab bo'ldi. Davr qanchalik dolg'ali va ayovsiz bo'lmasin, haqiqiy ijodkor va uning asarlari har qanday to'siqlarni yorib chiqaveradi. 1990-yillar sho'ro mafkurasi chirsillab turgan paytda adabiyotshunos Begali Qosimov Behbudiy ijodini o'rganib, u haqida talashib-tortishib matbuotlarda maqolalar elon qildi. Shundan so'ng Laziz Azizzodaning xotiralari, eng asoslisi muallifning shogirdi Hoji Muinning Behbudiy haqida yozib qoldirgan ma'lumotlari ehtimollarning eng kuchlisi bo'ldi. Behbudiyshunoslikning eng cho'qqi va mahsuldor davri mustaqillik zamoniga to'g'ri keldi. Yurtboshimiz tashabbusi bilan milliy tariximizni qayta yaratish, qadriyatlarimizga qaytish, o'zbek davlatchiligi tarixi 3 ming yillik ekani, ayniqsa, davlatdorligimizning bayroqdori Amir Temur hayotini har qanday qizil mafkuralardan tozalab, sof, aslicha, ko'hna tarixning bergan bahosi asosida istiqlol fidoiylari ijodi va merosini o'rganishga keng va katta yo'l ochdi. Shu jumladan, 1995 yil Behbudiy tavalludining 120 yillik munosabati bilan karvonboshi (B.Qosimov) adib ijodi keng va atroflicha o'rganila boshlandi. U o'zbek jadid adabiyotining kashshofi ekani aniqlandi. Matbuot, yangi maktab, teatr, dramaturgiyaning ilk tamal toshini qo'ygan buyuk siymo sifatida yuksak baholandi. Shu asnoda uning ijodi umumiy ta'lim va oliy maktablarda keng o'rganiladigan bo'ldi. Uning bir jildlik tanlangan asarlari mushtariylar mutolaasiga havola qilindi. Behbudiy - XX asr o'zbek adabiyoti tarixida yangi sahifa ochgan buyuk siymo. Milliy teatr va dramaturgiyaning kashshofi, mashhur jurnalist, buyuk publitsist, taniqli jamoat arbobi, istiqlol fidoiysi. 1929 yilda Qozonda bosilgan O'zbek adabiyoti kitobida O'zbek milliy adabiyotining negiz toshini Behbudiy bilan Fitrat qo'yib berdi (8-bet) deyilishining o'zi uning o'zbek adabiyoti va madaniyati tarixidagi o'rnini etirof etilishidan dalolat beradi. Behbudiy (1975 y. tug'.) ning otasi Behbudxo'ja ibn Solihxo'ja din va arab ilmidan kofiy bilimga ega bo'lgan. Otasi turkistonlik Yassaviy avlodidan, ona avlodi Niyozxo'ja urganchlikdir. Tog'a urug'lari ham nihoyatda o'qimishli, ma'rifatparvar shaxslar bo'lgan. Siddiq, Odil ismli tog'alari Mahmudxo'janing tahsili va ilmiy tarbiyasiga o'smirligidayoq murabbiylik qilishadi. Olti yoshidan Quron oyatlarini bilgan, Tarjimonni o'qib turgan, 18 yoshida madrasa va qozixonada mirzalik qilgan. Behbudiy Samarqand, so'ng Buxoro madrasasini bitirar ekan, unda dunyoni ko'rish, ko'rgan yurtini o'z xalqi hayoti bilan qiyoslash istagi tug'iladi. Buning birdan bir vositasi haj safari deb biladi ...