Alisher Navoiy hayoti va ta'limiy axloqiy qarashlarida yetuk inson tarbiyasi mazmuni, shakl va uslubi

Alisher Navoiy hayoti va ta'limiy pedagogik qarashlari (1441-1501) Reja: Alisher Navoiy hayoti Alisher Navoiyning ta'limiy-axlo=iy =arashlarida yetuk inson tarbiyasi mazmuni, shakl va uslubi Alisher Navoiy asarlari inson tarbiyasiga oid misollar Ыzbek adabiyotining asoschisi, sheriyat mulkining sultoni, ma'rifatparvar shoir, davlat arbobi Alisher Navoiy 1441 yil 9 fevralda Щirot shashrida tuilgan. Yosh Alisher fav=ulodda istedod egasi bilib, istedodining dastlabki kirinishlari u uch-tirt yoshga tilgan va=tlardayo= namoyon bila boshlagan. Shu va=tda u Fariddin Attorning «Manti=-ut-tayr» asarini yod oladi. Alisherdagi ilm irganishga bilgan kuchli =izi=ish shamda ishtiyo=ni iz va=tida anglagan ota-onasi uni 1445 yilda maktabga beradilar. Maktabda tashsil olayotgan cholarida itmish mutafakkirlari va iz zamonasining zabardast shoirlarining ijodlari bilan ya=indan tanishadi. Mazkur davrda badiiy mavjud asarlar mazmunini i=ib-irganish bilan kifoyalanib =olmay, 10-12 yoshidayo= musta=il ravishda sherlar yoza boshlaydi. Yosh Alisher tomonidan yaratilgan sheriy misralar izida yuksak badiiy va falsafiy oyalarni aks ettirar edi. Chunonchi, uning ustozi Lutfiyga i=ib bergan =uyidagi misralari bugungi kunga =adar sheriyat ixlosmandlarining shayratiga sazovor bilib kelmo=da: Orazin yop=och kizimdin sochilur shar lashza yosh, Biylakim, paydo bilur yulduz, nishon bilgach =uyosh. +omusiy bilimlarni chu=ur izlashtirgan Alisher Navoiy xal= orasida shurmat-etibor =ozonadi. Bolalikda birga ulaygan disti sulton Щusayn Boy=aro Alisher Navoiyning istedodi, bilimi shamda shayotiy =arashlarini yuksak =adrlagan sholda uni iziga vazir etib tayinlaydi. Davlat arbobi sifatida faoliyat olib borgan Alisher Navoiy fan va san'atning turli soshalari: adabiyot, tarix, til bilimlari, musi=a, shattotlik, tasviriy san'at shamda memorchilikning rivoji yilida amaliy sharakatlarni olib borish bilan birga yoshlarga ta'lim va tarbiya berish masalalariga sham aloshida di==at-etibor =aratdi. Ulu mutafakkir izining «Xamsa», «Mashbub-ul-=ulub», «Munojot», «Va=fiya», «Majolis-un-nafois», «Mushokamat-ul-luatayin», shuningdek, Abdurashmon Jomiyning «Arbain» nomli asarining tarjimasi sifatida yaratilgan «Chishil shadis» («ir= shadis») kabi asarlarida ta'lim-tarbiya masalalariga oid =arashlarini ifoda etadi. Alisher Navoiy iz asarlarida komil inson obrazlarini yaratib, ular =iyofasida namoyon biluvchi ma'naviy-axlo=iy sifatlarni ululagan bilsa, ta'limiy-axlo=iy muammolarni yorituvchi asarlarida esa komil insonni shakllantirish jarayonining mazmuni, ushbu jarayonning iziga xos jishatlari, yillari, shakl va usullari borasidagi muloshazalarni bayon etadi. Alisher Navoiyning ta'limiy-axlo=iy =arashlari, shu jumladan, komil insonni shakllantirish konsepsiyasining mazmunini irganish muayyan davrlarda dolzarblik kasb etgan. Shu bois bu yilda bir =ator tad=i=ot ishlari olib borilgan. Xususan, navoiyshunos olimlar O.Sharafiddinov, I.Sultonov, A.Щayitmetov, N.Mallaev, T.Jalolov, V.Zoshidov va S.anieva va bosh=alar tomonidan samarali ravishda olib borilgan tad=i=otlar shular jumlasidan sanaladi. Alloma tomonidan yaratilgan asarlar mazmunidan anglanadiki, ularda ilgari surilgan =arashlarning markazida inson va uning kamolotini ta'minlash oyasi turadi. Mazkur irinda navoiyshunos olim V. Zoshidov =uyidagi fikrni ifoda etadi: «Navoiy ijodi shamda amaliy faoliyatining eng asosiy, markaziy masalasi, yinalish nu=tasi ...