Turkman va o'zbek xalqlari adabiyoti

Turkman va o'zbek xalqlari adabiyoti Reja: 1. Turkman va o'zbek xalqlarining tarixan bir xalq ekanligi. 2. Turkman xalq og'zaki ijodi. 3. Turkman klassik adabiyoti. 4. XX asr turkman adabiyoti. 5. O'zbek-turkman adabiy aloqalari. O'zbek va turkman xalqlari tarixi, dini, urf-odati, adabiyoti jihatidan mushtarakdir. Bu ikki xalq Markaziy Osiyodagi boshqa xalqlar singari juda kadim zamonlardan beri yonma-yon yashab kelmokda. Turkman va o'zbek shoirlari ijodiga nazar solganda xam bu xakikat ayon bo'ladi. Masalan, Islom shoir o'zbek bahshisi sanalsa xam, onasi turkman ayolidir. Xorazmliklar, Amu buyida yashovchi xalqlar o'zaro kon-karindosh bo'lib ketgan. Ularning adabiyoti xam bir-biriga xamoxangdir. Ushbu kardoshlik haqida Oybek domla, M.Shayxzoda xam o'z fikrlarini bildirganlar. ayniqsa, M.Shayxzodaning satrlari xayajonlidir: «O'zbeklarning kungillari jush urdi, Turkmanlarning bedovlari yugurdi. Ikki elning kizisa gayratlari, Ikki daryo to'lqinlari tek turdi…» Turkman adabiyoti tarixida xalq og'zaki ijodiyoti alohida urin tutadi. Turkman xalq og'zaki ijodi boy. Unda ertaklar yetakchi rol uynaydi. Ertaklarda kupincha, podsho, vazir va ularning xonadoni tasvirlanadi. Ular mavzu jihatdan rang-barang. Uslub jihatdan xam boshqa turkiy xalqlar ertaklariga uxshab ketadi. Ular makol, kochirim, topishmoklarga boy. xalq dostonlari turkman folklorining eng ko'p tarkalgan janrlaridan biridir. Ularni ikki toifaga bo'lish mumkin: I. sharq xalqlari adabiyoti syujetlari asosida yaratilgan «Layli va Majnun», «Yusuf va Zulayxo» kabi dostonlar. II. mahalliy ertak va afsonalar asosida yaratilgan «Shoxsanam va Garib», «Asli va Karam» kabi dostonlar. Ijtimoiy-siyosiy sharoit takozosi bilan turkman adabiyoti XX asr boshlarigacha folklor singari, asosan, og'zaki tarzda rivojlanib keldi. Bu narsa yozma adabiyotda folklor elementlarining keng urin olishiga sabab buldi. xalq dostonlari yozma adabiyotning vujudga kelishida katta rol uynaydi. Bu dostonlarda shox va uning vaziri, yaqin kishilari haqida hikoya kilinadi. Dostonlarda xotin-kizlar obraziga xam alohida urin berilgan. O'zbek va turkman xalq dostonlari juda yaqin, ulardagi kaxramonlar xarakter jihatidan juda bir-biriga uxshaydi. Kaxramonlik dostonlarida xar ikkala xalqning zulm va adolatsizlikka qarshi kurashini kuramiz. «Layli va Majnun», «Toxir va Zuxra», «Gur o'g'li», «Shoxsanam va Garib», «Sayotxon va Xamro» singari kaxramonlik va sevgini madx etuvchi dostonlar xar ikkala xalq og'zaki ijodiyoti juda kadimdan birga rivojlanganligini kursatadi. qadimgi turkiy yozma yodgorliklar turkman xalqi uchun xam madaniy meros hisoblanadi. Shunga qaramay yozma adabiyot kechrok shakllandi. Turkman klassik yozma adabiyoti XVII asrda shakllandi. Klassik shoirlardan Maxtumkuli, Andalib, Mullanafas kabi shoirlar nomi o'zbek o'quvchilariga juda tanish. Maxtumkuli sheriyati, ayniqsa o'zbek o'quvchilari kalbiga yaqin. Uning otasi Davlatmamed Ozodiy xam tanikli shoir edi. U talay kushik va gazallarning muallifidir. Shoirning olti ming misradan iborat «Vazi Ozod» nomli katta dostoni malum. «Vazi Ozod» klassik adabiyot an'anasida yozilgan didaktik dostondir. Ozodiy ...