Z.M.Bobur Boburnoma

10-sinf adabiyot darsligi asosida 11-mavzu: BOBURNOMA (Asardan parcha) ZAHIRIDDIN MUHAMMAD BOBUR Muharram oyi o'zbakni daf qilish maqsadida Xurosonga jo'nadik. G'urband va Shibartu yo'li bilan ravona bo'ldik. Jahongir mirzo u viloyatdan noxushlik bilan chiqqan edi. «U aymoqni o'ziga qo'shib olsa, yana ne yomonliklar-u fitnalar sodir bo'lishi mumkin», deb o'yladim. Shuning uchun Ushtur shahrida, uruqdan ayrilib, unga Vali xazinachini va Davlat Qadam qarovulni qo'yib, aymoqni tezroq qo'lga olaylik, deya shoshilinch jo'nadik. O'sha kuni Zahhok qal'asiga yetib keldik. Undan Gunbazak dovonidan oshib, Soyqon orqali tushib, Dandonshikan dovonidan o'tib, Kohmard sayxonligiga tushildi. Sayyid Afzal ta'birchiga Sulton Muhammad do'ldoyni qo'shib, Kobuldan yo'lga tushganimiz haqida Sulton Husayn mirzoga maktub yuborildi. Jahongir mirzo keyinroq qolgan ekan. To'qqiz yuz o'n ikkinchi (1506-1507) yil voqealari Bomiyon to'g'risiga yetgan chog'imiz ular yigirma-o'ttiz kishi bilan Bomiy onga qarab kelayotgan ekan. Bomiyonga yaqin yetganlarida biz ning ortda qolgan uruq chodirlarini ko'radilar. Ularni biz deb xay ol qilib tezda, qaytadilar. O'rdalariga borib, hech narsaga qaramay ko'chadilar. Orqalariga qaramay o'zlarini Yakka o'lang yerlariga tortishadi. Shayboniyxon Balxni qamal qilgan edi. Balxda Sulton Qulichoq qo'rg'onbegi edi. Shayboniyxon ikki-uch sultonni uch-to'rt ming kishi bilan Badaxshonga hujum qilish uchun yubordi. U payti Muborakshoh va Zubayr kelib yana Nosir mirzoga qo'shilgan edilar. Burunroq qasos va keklari bor edi. Kishmning pastida Shohidonda Kishm daryosining sharqiy tarafida lashkar tortib o'tirganlarida o'zbaklar tong otmayoq tungi qirg'inga yopirilib kelib, Kishm daryosini kechib o'tib, Nosir mirzoning ustiga yurdi. Nosir mirzo darhol o'zini qirga tortdi. Qirdagi odamlarini yig'ishtirib, karnay chaldirib, olg'a siljigancha o'zbaklarni surib qochirdi. Kishm daryosi katta edi. O'zbaklar shu suvdan kechib kelgandilar. Ularning ko'pchiligi o'q yedi, qilich ostida qoldi. Juda ko'p kishisi qo'lga tushdi. Suvda ham ko'p kishi o'ldi. Muborakshoh va Zubayr (Nosir) mirzodan yuqoriroqda - Kishm taraĿda edilar. Ularning ustiga yuborilgan o'zbaklar ularni qirga qochirdi. Nosir mirzo yovni qochirayotganida bundan xabar topib, o'sha odamlar ustiga yurdi. Yuqoridan Ko'histon beklari (Mubor akshoh va Zubayr) ham otliq-yayovini yig'ib jangga kirishlari bilan, o'zbaklar turish bera olmadilar, qochdilar. Bu jamoatdan ham ko'p kishi qo'lga tushdi, ko'p kishi o'q yedi, qilichda chopildi va suvda oqdi. Chamasi ming-ming besh yuz o'zbak o'ldi. Nosir mirzoning bir yaxshi zafari mana shu edi. Bu xabarni Kohmard sayxonligida ekanligimizda Nosir mirzoning kishisi keltirdi. Ushbu yurtda ekanda bizning lashkar borib, O'g'riy va Daxonadan don-dun olib keldilar. Bu yerda Xurosonga yuborilgan Sayyid Afzal bilan Sulton Muhammad do'ldoydan xatlar keldi. Bu - Sulton Husayn mirzo vafotining xabari edi. Ushbu xonadonning nomusini o'ylab Xurosonga qarab jo'nadik. Bu yurishda boshqa maqsadlar ham bor edi. Ajar darasining ichi ...