Jaloliddin Rumiy va Alisher Navoiy

JALOLIDDIN RUMIY (1207-1273) Hotami mulki Sulaymondir ilm, Jumla olam - surat-u, jondir ilm. Orazin yopqoch, ko'zumdan sochilur har lahza yosh, Bo'ylakim, paydo bo'lur yulduz, nihon bo'lg'ach quyosh. MIR ALIShYeR NAVOIY (1441-1501). Jaloliddin Rumiyning asl ismi Muhammad ibn Muhammad bin Husayn al-Balxiy. Jaloliddin, Rumiy, Mavlaviy kabi bir necha taxalluslarga ega bo'lgan. Mavlono hijriy-qamariy yili rabi ul-avval oyining oltinchi (milodiy 1207 yil 30 sentyabr) kuni Ummul-bilod (Shaharlar onasi) deb atalmish qadimiy Balxda dunyoga kelgan. Uning otasi Bahouddin Muhammad (Bahoulvalad) shaharning eng mashhur voizlaridan bo'lgan. Aflokiyning aytishicha, uni dastlab otasi Xudovandigor deb chaqirgan. Xudovandigor so'zi sarvar, ja-nob manolarini anglatib, yuksak ma'naviy va ijtimoiy hurmatga sazovor kishilarga nisbatan Xoja nomi o'rnida qo'llanilgan. Rumiyga nisbat berilgan Mavlono so'zi ham, arabchada xo'ja, janob manolarini ifodalaydi. O'zbek adabiyotining asoschisi, sheriyat mulkining sultoni, ma'rifatparvar shoir, davlat arbobi Alisher Navoiy 1441 yil 9 fevralda Hirot shaHrida tug'ilgan. Yosh Alisher favqulodda istedod egasi bo'lib, istedodining dastlabki ko'rinishlari u uch-to'rt yoshga to'lgan vaqtlardayoq namoyon bo'la boshlagan. Shu vaqtda u Fariddin Attorning «Mantiq-ut-tayr» asarini yod oladi. Alisherdagi ilm o'rganishga bo'lgan kuchli qiziqish Hamda ishtiyoqni o'z vaqtida anglagan ota-onasi uni 1445 yilda maktabga beradilar. Maktabda taHsil olayotgan chog'larida o'tmish mutafakkirlari va o'z zamonasining zabardast shoirlarining ijodlari bilan yaqindan tanishadi. Navoiy (Navo so'zidan) - o'zbek tilidagi she'rlari taxallusi. Foniy (Fano so'zidan) - Alisher Navoiyning fors-tojik tilidagi she'rlari va Lison ut-tayr dostonida qo'llagan taxallusi. JALOLIDDIN RUMIY ALIShYeR NAVOIY Mutafakkirlarimizning hayoti va ijodi haqida qisqacha izoh. JALOLIDDIN RUMIY ALIShYeR NAVOIY MUTAFAKKIRLARIMIZNING USTOZLARI HAQIDA Shams Tabri-ziy Mavlono bilan 1244 yilning 26 noyabr kunjonning shimoli-g'arbidagi Tabriz shahrida tug'ilgan. Shams Tabri-ziy Mavlono bilan 1244 yilning 26 noyabr kuni Ko'nyoda-gi Marja al-bahrayn degan joyda uchrashgan. Keyinchalik xalq bu yerni Ikki dengiz qo'shiluvi deb atagan. Jaloliddin Rumiy Shamsiddin Muhammad Tabriziyni o'z piri deb elon qiladi. Tabriziy uch yil Rumiyga dars beradi: falsafa, xususan, so'fiylik ta-limotini o'rgatadi. Ustozlari: Lutfiy, Sayyid Hasan Ardasher Lutfiy - Alisher Navoiyning ustozi, Orazin yopg'och ko'zumdin sochilur har lahza yosh, Bo'ylakim, paydo bo'lur yulduz nihon bo'lg'och quyosh, deb boshlanadigan yosh Alisher Navoiy g'azaliga, agar iloji bo'lsa, o'zining o'n-o'n ikki ming turkiy va forsiyda yozgan sherlarini almashtirmoqchi bo'lgan shoir. JALOLIDDIN RUMIY ALIShYeR NAVOIY MUTAFAKKIRLARIMIZNING TA'LIM-TARBIYaGA OID ASARLARI Rumiy o'zidan keyingi avlodlarga 5 muqim va qimmatbaho asarlarini qoldirdi: Devoni kabir, Devoni Shamsi Tab­ riziy, Devoni Shamsul Haqoyiq degan nomlar bilan mashhur bo'lib, g'azal va ruboiylardan iboratdir. Masna­ viyi ma'naviy esa 25700 baytdan tashkil topgan bebaho ta'limiy-tarbiyaviy asar. Fiyhi ma fiyhi (Ichindagi ichindadir) - Mavlononing suhbatlaridan iborat falsafiy kitob. Mavoizi majolisi ...