Qissa janrida komiklik va fojeaviylikning uyg'unligi. (M. Do'stning qissalari misolida)

Qissa janrida komiklik va fojeaviylikning uyg'unligi. (M.M.Do'stning qissalari misolida) BITIRUV MALAKAVIY ISHI MUNDARIJA KIRISH3-6 I BOB. O'ZBEK NASRI TARAQQIYOTIDA M.M.DO'ST QISSALARINING AHAMIYATI7-19 1.1. Adabiy tafakkur rivoji va milliy qissachilik7-13 1.2. M.M.Do'st ijodida mayda odamlar tasviri13-19 II BOB. KOMIKLIK VA FOJIAVIYLIK KATEGORIYALARINING O'ZARO NISBATI20-52 2.1. Komik va tragik kategoriyalar - asar pafosini ta'minlovchi omil sifatida……20-31 2.2. Mustafo qissasida shaxs fojiasining komik ifodasi31-41 2.3. Iste'fodagi qahramon istig'fori41-52 XULOSA53-55 ADABIYOTLAR RO'YXATI56-59 KIRISH Mavzuning dolzarbligi. O'zbek adabiyotining rivojida qissa janri muhim o'rin tutadi. Milliy nasrimizning Abdulla Qodiriy, Sadriddin Ayniy, G'afur G'ulom, Oybek, Abdulla Qahhor kabi darg'alari o'tgan asr boshlarida qissaning jahon badiiy tafakkuri durdonalari bilan bo'ylasha oladigan namunalarini yaratdilar. Bu avlod vakillari o'zbek qissachiligiga asos soldilar hamda uni muayyan taraqqiyot bosqichiga ko'tardilar. Keyinchalik, Asqad Muxtor, Saida Zunnunova, Odil Yoqubov, Pirimqul Qodirov, Shukur Xolmirzayev, O'tkir Hoshimov, Xudoyberdi To'xtaboyev, Ne'mat Aminov singari yozuvchilar qissa janrining adabiyotimizda to'la shakllanib, badiiy-estetik jihatdan takomillashuviga hissa qo'shdilar. XX asrning 70-80-yillariga kelib o'zbek adabiyotida Murod Muhammad Do'st, Tog'ay Murod, Erkin A'zam, Xayriddin Sultonov, G'affor Hotamov, Xurshid Do'stmuhammad kabi iste'dodli yozuvchilar avlodi bo'y ko'rsatdi. Ular ijodida kuzatilgan mumtoz adabiyot an'analariga sodiqlik va milliylikka intilish natijasida yangicha adabiy tafakkur shakllandi, badiiy obrazlar silsilasida turmushni tubdan o'zgartirishga da'vat etuvchi zamonaviy qahramonlar maydonga chiqdi. Ayniqsa, M.M.Do'st asarlarida sho'rolar muhitida asriy qadriyatlarning toptalayotganidan ozurda, ayni paytda, yashashning ma'nosini va inson qalbi sirlarini anglashga intilayotgan, o'zini tinimsiz taftish etayotgan qahramonlar paydo bo'ldi. M.M.Do'st qissalaridagi o'ychan, aftodahol, biroz kulgili va o'tkir dramatizmga esh xarakterlar adabiyotshunosligimizda turli bahs-munozaralarga sabab bo'ldi. Oddiy odamlarning o'y-fikri, mayda shaxslarning kechinmalari tasvirlangan bu asarlar yuzasidan ko'plab ilmiy tadqiqotlar olib borilganiga qaramasdan, M.M.Do'st ijodida ko'zga tashlanadigan komiklik va fojiaviylik kategoriyalarining o'zaro uyg'unligi masalasiga hali oydinlik kiritilgani yo'q. Yozuvchi badiiy uslubining o'ziga xosligini ta'minlovchi bu xususiyatlarni yaxlit holda tadqiq etish, adib asarlarini qissachiligimizning boshqa namunalari bilan qiyosan tahlil etish ehtiyoji bitiruv malakaviy ishi mavzusining dolzarbligini belgilaydi. Shu ma'noda, hozirgi o'zbek qissalaridagi badiiylikning muhim jihatiga aylangan komiklik va fojiaviylikning badiiy-estetik tabiatini o'rganish o'zbek adabiyotshunosligining dolzarb masalalaridan hisoblanadi. Tadqiqotning maqsad va vazifalari. Komiklik va fojiaviylik estetik kategoriyalari o'zaro zid bo'lsa-da, badiiy ijodda o'zaro aloqadorlikda, uyg'unlikda ifodalanishi mumkin. Faqat dramatik asarlarda emas, balki nasriy asarlarda ham bu hodisa yorqin namoyon bo'ladi. Tadqiqotdan maqsad hozirgi o'zbek nasri, xususan, qissalarda komiklik va fojiaviylik mushtarakligi muallif estetik ideali, badiiy g'oya va xarakterlar bilan bog'liq badiiylik ko'rsatkichi bo'lishi mumkinligini M.M.Do'st ijodi misolida tadqiq etishdan iborat. Buni amalga oshirishda komiklik va fojiaviylik estetik kategoriyalarining umumiy va xususiy jihatlari, o'zaro ta'sir va aloqalarini o'rganish, komiklik ...