Rivoyat va uning xalq poetik ijodidagi o'rni

Rivoyat va uning xalq poetik ijodidagi o'rni MUNDARIJA KIRISH3 I BOB. Rivoyat janrining o'ziga xos ma'no jihatlari 1.1. Afsona, rivoyatlarning farqli va uziga xos qirralari6 1.2. Rivoyat va afsona janrlarining ijtimoiy-tarixiy voqelikka munosabati17 II BOB. O'zbek xalq rivoyatlarining tematik tasnifi…… 23 2.1. Etnonimik rivoyatlar24 2.2. Tarixiy rivoyatlar41 Xulosa57 Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati60 KIRISH Mavzuning dolzarbligi. : Xalq og'zaki ijodi umumxalq madaniyatining tarkibiy qismi bo'lib, xalq va millatning shakllanishi, taraqqiyoti, ma'naviy ehtiyojini qondirishda asrlar bo'yi muhim ahamiyatga ega bo'lib kelgan. Mamlakatimiz Prezidenti I.A.Karimov ta'kidlaganlaridek: «har qaysi xalq yoki millatning ma'naviyatini uning tarixi, o'ziga xos urf-odat va an'analari, hayotiy qadriyatlaridan ayri holda tasavvur etib bo'lmaydi. Bu borada, tabiiyki, ma'naviy meros, madaniy yodgorliklar eng muhim omillardan biri bo'lib xizmat qiladi». Ma'lumki, xalq poetik ijodining o'ziga xos janrlarining zamirida ko'hna tariximizning ildizlari yotadi. Ana shu janrlardan biri rivoyatlarni tadqiq etish ham ma'naviy merosimizning o'rganish asosidir. O'zbek xalq og'zaki ijodi janrlaridagi doston, ertak, maqol, topishmoq, latifa va askiya janrlari folklorshunoslikda keng o'rganilgan. Lekin rivoyat janri va uning xalq poetik ijodida tutgan o'rni hayotiy voqealarni, hayotiy uydirmalar vositasida aks ettiruvchi og'zaki ijod janrlaridan biri rivoyat yashovchan janr. Bugungi kunda keng e'tibor berilayotgan milliy qadriyat ken gtushuncha bo'lib, u o'zbek folklorini ham qamrab oladi. Shu nuqtai nazardan qaralsa rivoyat janrining tarixi va badiiyatini tadqiq etish bevosita milliy qadriyatlarni tiklash, tashviq etish masalasi bilan bog'lanishi jihatidan ham dolzarblik kasb etishi shubhasizdir. Muаmmоning o'rgаnilgаnlik dаrаjаsi. O'zbek xalq rivoyatlariga qiziqish XX asrning boshlarida boshlangan edi. Biroq chinakamiga to'plash, nashr etish, ilmiy tadqiq qilishga 30-60-yillarda asos solina boshlandi va hozirga qadar ham davom etmoqda. Mazkur mavzu yuzasidan R. Muqimov, H. Razzoqov, Y.Jo'rayev, B. Sarimsoqov, F.Yo'ldoshev, U.Jumanazarovlarning ilmiy maqolalari mavjud. Bitiruv malakaviy ishining ilmiy-tаdqiqоt ishlаri rеjаlаri bilаn bоg'liqligi. Tаdqiqоt mаvzusi O'zbek adabiyoti kafedrasining ilmiy ishlаr rеjаsigа muvоfiq bo'lib, Qаrshi DU O'zbеk аdаbiyoti kаfеdrаsidа bаjаrilаyotgаn ilmiy tаdqiqоtlаr rеjаsigа kiritilgаn. Bitiruv malakaviy ishining mаqsаd va vazifalari. Ishda rivoyat janrining xalq poetik ijodidagi o'rni va uning afsona va naqllardan farqli jihatlarini tahlil etish maqsad qilib olingan. Bitiruv malakavviy ishning vazifalari shundan iborat: - rivoyat tushunchasining mohiyatini lug'aviy va istilohiy ma'nolarini izohlash; - rivoyat, afsona va naqllarning o'ziga xos ma'no jihatlarini aniqlash; - rivoyat va afsona janrlarining ijtimoiy-tarixiy voqelikka munosabatini tahlil qilish; - tarixiy rivoyatlarning o'ziga xos xususiyatlarini o'rganish; - tarixiy rivoyatlarning janr jihatlarini tadqiq etish. Ishning ilmiy yangiligi. O'zbek folklorshunosligida rivoyat janri yetarlicha tadqiq etilmagan. Shu nuqtai nazardan biz ishda rivoyat janrining xalq poetik ijodida tutgan o'rnini aniqlashga harakat qildik. Bu esa ishimizning o'ziga xos yangiligini ...