Shaytanat asarida shaxs fojiasi tasviri

Shaytanat asarida shaxs fojiasi tasviri 'Shaytanat' qissasidagi taqdiri bir-biriga o'xshamagan,qiyofasi-yu fe'lu atvori,dunyoqarashlari bir-biridan tubdan farq qiluvchi obrazlar tarzida tasvirlangan insonlar goh oshkora,goh pinxona o'zaro kurash olib boradilar. Sovetlar davrida bu olam adabiyotimizda deyarli tasvir etilmagani uchunmi qissa 'Sharq yulduzi' jurnalida bosilishi bilan kitobxonlar tomonidan talashib o'qildi.Kitob sifatida ham qayta-qayta nashr etildi. Tohir Malik bilan suhbatdan: Adabiyotda nima uchun inson fojiasi ko'rsatiladi? Bu faqat o'quvchini qayg'uga solish uchun emas. Adabiyot - bu ibrat. Kishi badiiy asardan:Sen mana shu odamning fojiasinitushungin, sen ham shunga o'xshab qolishing mumkin, degan fikrni o'qishi lozim. Masalan, yana Shaytanatga qaytsak… Bilasiz, Asadbekning qizi giyohvand bo'lib qoladi. Ba'zi uchrashuvlarimizda:Qahringiz qattiq ekan, Zaynabni yomon ahvolga solib qo'ydingiz deyishadi. Mening qahrim qattiq emas, hayotning o'zi shunaqa, ayovsiz. Ehtiyot bo'ling, Asadbekday odamning qizini shunday ahvolga solib qo'ygan jinoyat olami istagan oilaga bostirib kirishi mumkin. Buni odamning o'zi bilmay qoladi. Insonlar yoki jamiyatning fojiasi odamlarga ibrat bo'lishi kerak… 1920 yili Marg'ilon hunarmandlarining oqsoqoli qobil Mirsoli o'g'li xufton namozidan chiqqan paytida, shunday masjid ostonasida otib o'ldirildi. Bu fojia uning o'smir yoshidagi o'g'li Abdumalikka og'ir ta'sir qildi. 1920- yili Marg'ilon hunarmandlarining oqsoqoli qobil Mirsoli o'g'li xufton namozidan chiqqan paytida, shunday masjid ostonasida otib o'ldirildi. Bu fojia uning o'smir yoshidagi o'g'li Abdumalikka og'ir ta'sir qildi. Avval Farg'onaga ketib, harbiy maktabga o'qishga kirdi.So'ng Toshkentga, mahalliy millat farzandlari uchun ochilgan zobitlar o'qishiga keldi. Xuddi shu yillari Mirzakalon ismli yigitcha ham Toshkentga, yerlar bilim yurtiga o'qishga keldi. Keyinchalik Mirzakalon Ismoiliy nomi bilan mashhur bo'lgan bu yigitcha Andijonning Buloqboshi qishloqiga tug'ilgan, so'ng yetimlik ozoriga chidolmay O'shdagi xolalarinikiga qochib kelgan, O'shda savod chiqargach, ilm istagida poytaxt sari otlangan edi. Keyingi yili singlisi Sanobarni ham Toshkentga olib keldi.Sanobar qizlar bilim yurtida o'qiy boshladi. Abdumalik yosh zobitlar tashkil etgan havasorlik to'garagida, Sanobar esa bo'lajak muallimalar qatorida san'at to'garagida qatnashishar edi.Ikkovlari ham dutorni yaxshi chalar edilar. Ikki yosh havasmand san'atkorlar ko'rigida tanishdilar va oqibatda oila qurdilar. Abdumalik qobil o'g'li mashhur sarkarda Mirkomil Mirsharopov boshqargan O'zbek diviziyasida Sobir Raqimov kabi zobitlar bilan xizmat qildi. O'sha paytda poytaxt Samarqandda edi.Abdumalik bilan Sanobarning to'ng'ich farzandlari Samarqandda tug'ildi.Ular besh farzand ko'rdilar.Kenjalari Tohir urushdan keyin, 1946- yilning oxirida Toshkentda tug'ildi.Harbiylar hamisha ko'chib yurishgani sababli ularning o'z uylari bo'lmagan edi.1945-1947 yillarda Mirzakalon Ismoiliy Berlinda xizmat qilgani uchun oilasini ko'chirib ketgan, uning uyida singlisi oilasi bilan vaqtincha yashagan edi. Taqdir taqozosi bilan tog'amning uylarida tug'ilibman, yozuvchilik ehtimol menga o'shandayoq yuqqandir, deb eslaydi Tohir Malik. Bo'lajak yozuvchi barcha tengdoshlari kabi urushdan keyingi qiyinchiliklarni boshidan kechirdi. To'yib non yemaslik, uysizlik, ijarama-ijara ko'chib ...