Shukur Xolmirzayev

8-sinf adabiyot darsligi asosida 23-mavzu: O'zbekiston xalq yozuvchisi Shukur Xolmirzayev 1940- yilning 24- mart kuni Surxondaryo viloya-tining Boysun tumanida tug'ilgan. 1963- yilda Toshkent davlat univer-siteti (hozirgi Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy universiteti)-ning Jurnalistika fakultetini tugatgan. Yoshlar nashriyoti va bir necha jur-nallarda muharrirlik qilgan. Sh. Xolmirzayevning hikoya va ocherklari talabalik yillaridayoq Respublika ommaviy axborot vositalarida e'lon qilina boshlagan. U qissalar yozishga ham tengdoshlariga nisbatan erta kirishgan. Yosh adibning hikoyalari, «To'lqinlar» (1963), «O'n sakkizga kirmagan kim bor» (1965) nomli qissalari ko'plab muxlislar orttirishi bilan birga, Abdulla Qahhordek ustozlar e'tiborini ham qozongan. Yozuvchi roman janrida ham o'z kuchini sinab, «So'nggi bekat», «Qil ko'prik», «Yo'lovchi», «01abo'ji», «Dinozavr» kabi asarlar yozdi. Agar «Qil ko'prik» romanida o'tgan asrning 20- yillaridagi birodarkushlik urushining haloqatli hodisalari tasvirlangan bo'lsa, qolgan romanlarda 70-80-yillardagi ma'naviy-mafkuraviy tanazzul o'z aksini topdi. Shukur Xolmirzayev sho'ro davrida faqat qoralanib kelgan «bosmachilik harakati»ga ham yangicha yondashishga urindi. 1987- yilda yaratgan «Qora kamar» pyesasida mazkur hodisani butun murakkabligi bilan chuqur badiiy talqin etdi. Xotin-qizlarimizning sho'ro davridagi fojiali hayotini ro'yirost yoritgan «Ziyofat» pyesasi esa 1990- yilda sahnalashtirildi. Yozuvchi adabiy ijodning turli janrlarida qalam tebratgan bo'lsada, o'zbek adabiyoti tarixida, awalo, usta hikoyanavis sifatida qoldi. Uning «0lis yulduzlar ostida», «0'zbekning soddasi», «Ora yo'l», «Odam», «Cho'loq turna», «Kimsasiz hovli», «Bodom qishda gulladi», «Tog'larga qor tushdi», «Yashil Niva», «Xumor» singari o'nlab asarlari milliy hikoyachiligimiz xazinasidan mu-nosib joy olgan. O'zbek adabiyoti tarixida o'ziga xos o'chmas iz qoldirgan yozuvchi Shukur Xolmirzayev 2005-yil 29-sentabrda Toshkent shahrida vafot etgan. Aziz o'quvchi, adibning quyidagi ikki hikoyasini o'qir ekansiz, avvalo, bosh qahramonlar ruhiyatidagi, dunyoqa-rashidagi jiddiy farqlarga e'tibor bering. OT EGASI Inodning uchta boyligi bor edi. Biri - soy bo'yidagi serdaraxt qishlog'i; qishloq chetida bosmachilar bilan urushda halok bo'lgan otasining qabri do'ppayib turar, Inod goho uni ziyorat qilgani borardi. Ikkinchi boyligi -qishloq o'rtasidagi tepada o'rnashgan ikki xonali maktabi edi; bu maktabga tog'ning olis-olis burchaklaridan otli, eshakli bo'lib o'quvchilar qatnar, hammasining yagona muallimi shu Inod edi. Uning uchinchi boyligi - qoraba-yir oti edi; bu otning olis avlodi muallimning otasiga ham vaqtida xizmat qilgan, uni ko'p jang-u jadallardan omon olib o'tgan edi. Lekin Inodning qo'lidagi ushbu qorabayir ham unga sodiq xizmatini o'tardi, ikki bor anavi soyni sel suvi bosganda, egasini olib chiqqan, to'rt yildan buyon ko'pkarilarda uloqni muttasil shu ayirib chiqar, yana uning bir xosiyati quyidagicha edi Uzoq yili Inodning bor-yo'q ikki farzandi beda solingan bostirmaga tuynukdan kirib, gugurt o'ynaydi, bedaga o't ketadi. Ularning qiychuvini eshitgan onalari borib, eshikni ochmoqchi bo'ladi, biroq eshik qulf, u ham jonsarak holatda tuynukdan o'zini ichkariga ...