Xurshid Do'stmuhammad prozasining poetikasi

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI Qо'lyozma huquqida UDK QURBONOVA FERUZA ILHOMOVNA Xurshid Dо'stmuhammad prozasining poetikasi 5A 11201 - о'zbek tili va adabiyoti Magistr Akademik darajasini olish uchun yozilgan DISSERTATSIYA Ilmiy rahbar: F.f.d., professor, D.Tо'rayev. Qarshi - 2014yil Mundarija: Kirish3 I.Bob.Hikoyanavis mahorati 1.1.Yozuvchi hikoyalarida uslub jilolari 1.2.Hikoyalarda milliylik va milliy xarakter talqini II.Bob.Qissalar poetikasi 2.1.Qissalarda poetik g'oya va ruhiy tahlil, janriy izlanishlar 2.2.Syujet voqea va xarakter mantiqi II.Bob.Roman va mahorat 3.1.Ramziy tasvirdagi falsafiy talqin 3.2.Milliylik va milliy xarakter talqini Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ruyxati Kirish Mavzu dolzarbligi: Badiiy adabiyotdagi mazmuniy va shakliy yangilanishlar har doim uning asosiy xususiyati bо'lib kelgan. Bu о'z navbatida, har bir davr adabiyoti uchun g'oyalar va yangi qahramonlarni tuhfa etishini, bularning barcharsi har bir jamiyatning va har bir millatning о'z ijtimoiy-estetik ehtiyoji borligini, badiiy adabiyot ana shu ehtiyojlarni qondiruvchi asosiy vosita ekanligini kо'rsatadi. Bugungi nasrimizdagi о'ziga xos taraqqiyot tamoyillarini istiqlol davri yangilanishlari va uning о'ziga xos xususiyatlarini, xalqimizning bugungi turmush tarzini, ulardagi turfa xil qalb kechinmalarini adabiyotimizdagi mavjud milliy an'analar va jahon adabiyotdagi ilg'or ijodiy tajribalar samarasidan ta'sirlanib, о'ziga xos turli tasvir usullarida aks ettirilayotganligi bilan izohlash mumkin. Sо'nggi yillar milliy nasrimiz taraqqiyotining muhim tamoyillardan biri mafkura tazyiqidan qutulgan ijodiy jarayonda yuzaga kelgan erkinlashtirish natijasida mavzular doirasining kengayganligi va xalqimiz turmush tarzini, ularning turfa xil ruhiy psixologik kechinmalarini adabiyotimizdagi mavjud milliy an'analar va jahon adabiyotidagi ilg'or tajribalardan ruhlanib о'ziga xos turli tasvir usullarida aks ettirayotganligidadir. Albatta, bu asarlar qaysi mavzuga bag'ishlanmasin tarixiy ajdodlarimiz yohud mustabid tuzum istibdodi haqidami, yoinki, istiqlol erkinlaridan bahra olib mehnat qilayotgan zamondoshimizning ma'naviy dunyosi haqidami ularni bir narsa -milliy ruh bilan sug'orilgan badiiy talqin birlashtirib turadi. Xususan, istiqlol davrida shakllangan vatandoshimizning qismati, mustabid tuzum siyosati keltirib chiqargan fojiyealar tasviri milliy badiiy talqinda berilishi bilan xarakterlidir. Bu asarlarda milliy urf-odatlarning inson tarbiyasidagi о'rni, milliy ildiz va ona zamining hayot kechirishdagi mо'jizakor qudrati kо'rsatilmoqda. Hozirgi nasrimiz salmog'ini, albatta, roman janri belgilaydi deb aytish mumkin. Istiqlol yillarida romannavislarimiz realistik tasvir uslubidagi an'anaviy va modernistik tasvir uslubidagi noan'anaviy yо'nalishlarda qalam tebratib tarixiy va zamonaviy mavzularda barakali ijod qilishmoqda. Istiqlol davri nasridagi eng muhim о'zgarishlardan biri shubhasiz, adiblarimiz о'zlashtirib olgan tasvir usullari tufayli yuzaga kelgan janrlar poetikasidagi yangilanishlardir. Nasrimizdagi epik tasvirlash usuli yangicha izlanishlar bilan boyib jahon adabiyoti tizimidagi noan'anaviy deb ataluvchi yо'nalish yо'sini yuz kо'rsatdi. Bu xildagi asarlarda badiiy talqin voqealar bayonidan farqli о'laroq, realistik pinhona ong oqimlari, falsafiy va ramziy tahlil hamda qahramon ruhiyatini tadqiq qilish orqali berilishi xarakterlidir. Bu ...