Z.M. Boburning hayoti va ijodi

Z.M. Boburning hayoti va ijodi Biz Bobur Mirzoni ulkan davlat arbobi sifatidagina emas, mumtoz shoir sifatida ham cheksiz qadrlaymiz. Bobur o'zbek xalqining buyuk farzandi, milliy g'ururidir. I.A.Karimov Z.M.Bobur o'zbek adabiyotida A.Navoiydan keyingi eng yorqin va mahobatli yulduzdir. Mashhur muarrix Mirzo Haydar ta'biri bilan aytganda, Turkiy she'rni Amir Alisherdan keyin hech kim Bobur darajasida yozgan emas. Zahiriddin Muhammad Bobur 1483-yilning 14-fevralida Andijon shahrida temuriylar sulolasiga mansub Farg'ona viloyatining hukmdori Umarshayx Mirzo va uning rafiqasi Qutlug' Nigorxonimlar oilasida dunyoga keldi. Boburnomada o'z avlodlari, ota-onasi haqida qiziqarli ma'lumotlar yozib qoldirgan Bobur otasi Umarshayx Mirzo haqida shunday yozadi: ravon savodi bor edi. Xamsatayn va masnaviy kitoblarni va tarixlarni o'qub edi. Aksar Shohnoma o'qur edi. Ta'bi nazmi bor edi, vale she'rg'a parvo qilmas edi. 1494 yilda otasi Umarshayx Mirzo Axsi qo'rg'onida jarga qulab, fojiali ravishda halok bo'ldi. Otasi vafotidan keyin to'ng'ich farzand Z.M.Bobur taxtga o'tirdi. Bobur yashab ijod etgan zamon Movarounnahr va Xuroson tarixida g'oyat ziddiyatli bir davr edi. Ana shunday sharoitda yosh Zahiriddin bir necha marta Samarqandni qo'lga kiritib, uning shuhratini ko'tarish maqsadida Sulton Ali mirzo, Boysunqur mirzo, Shayboniyxonlar bilan kurashib, gohida yengdi, gohida yengildi. Biroq amir-u beklar orasidagi parokandalik uning bir joyda muqim hukmdor bo'lishiga imkon bermadi. Nihoyat, 1504-1505 yillarda Afg'onistonga yurishlari natijasida hokimiyatni o'z qo'liga oldi. Bobur Afqonistonda o'z mavqeini mustahkamlab olgach, 1526-yilda esa Hindistonga yurish qilib, u yerda boburiylar saltanatiga asos soldi. Z.M.Bobur qanchalik qiyinchilikda, og'ir kunlarni boshidan kechirmasin, u o'z davrining yetuk bilimdoni, noziktabiat shoir, yirik badiiy va chuqur mazmunli ilmiy asarlar ijodkori darajasiga ko'tarildi. Bobur o'zbek va fors tillarida ijod etgan zullisonayn shoirdir. U lirikaning g'azal, ruboiy, tuyuq, qit'a, fard, masnaviy, muammo kabi janrlarida qalam tebratdi. O'zbek tilida yozgan she'rlarini to'plab devon tartib bergan. Mazkur devonga 119 ta qazal, 231 ta ruboiy va boshqa janrdagi asarlari kiritilgan. Boburdan qolgan ijodiy merosning eng muhimi bu Boburnoma asaridir. O'zbek adabiyoti va o'zbek tilining yorqin namoyandasi bo'lgan Boburnomaning asl nomi Boburiya bo'lib, Voqeanoma, Tuzuki Boburiy, Voqeoti Boburiy nomlari bilan atalgan. Z.M.Bobur A.Navoiy ijodini chuqur o'rgandi va uni o'ziga ustoz deb bildi. Bobur bog'i Boburiylar merosi ...