Badiiy tasvir va ifoda vositalari slayd taqdimot

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI ROMAN - GERMAN FILOLOGIYASI FAKULTETI Ingliz tili yo'nalishi 1 kurs 101 guruh talabasi YUSUPOVA MAFTUNA Adabiyotshunoslikka kirish fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI Qabul qildi: Xoliqova BADIIY TASVIR VA IFODA VOSITALARI Reja: 1. Kirish 2. Badiiy tasvir va ifoda vositalari 3. Lug'atdagi eskirgan sо'zlar - arxaizm va istorizmlar Badiiy tilning eng muhim spetsifik xususiyatlari sifatida obrazlilik va emotsionallikni kо'rsatdik. Badiiy asarda tasvirlanayotgan narsani jonli tasvirlash, his-tuyg'u va kechinmalarni yorqin ifodalashga xizmat qiluvchi vositalarni umumlashtirib badiiy tasvir va ifoda vositalari deb ataladi. Avvalgi faslda aytilganidek, badiiy tasvir va ifoda vositalari badiiy tilning belgilovchi xususiyati emas, balki belgilovchi xususiyat bо'lmish obrazlilik(tasviriylik) va emotsionallikni kuchaytiruvchi unsurlardir. Aytish kerakki, bu tushuncha adabiyotshunoslikda poetik vositalar, sintaktik figuralar, stilistik figuralar kabi nomlar bilan ham yuritiladi. Shuni ham yodda tutish lozimki, bu vositalarning bunisi tasvir, bunisi ifoda vositasi deyishlik ham nomaqbul, chunki badiiy adabiyot sо'z vositasida tasvirlaydi va shu tasvir orqali ifodalaydi. YA'ni, kо'p hollarda bitta vositaning о'zi ham tasvir ham ifodaga xizmat qiladi. Faqat lirik asarlarda qо'llaniluvchi ayrim vositalar (mas, tovush takrorlari) borki, ular asosan ifodaviylikni kuchaytirish vazifasini bajaradi. Badiiy til umumxalq tili bazasida yuzaga keladi, dedik. Yozuvchi umumxalq tilidan foydalanar ekan umumodatlangan normadan og'adi (ya'ni, til unsurlarini odatdagidan о'zga shakl, ma'no, tartib, munosabat va sh.k.larda qо'llaydi) va shu og'ishdan ma'lum badiiy-estetik maqsadni kо'zda tutadi. Bu xil og'ishlar tilning turli sathlarida - fonetik, morfologik, leksik, semantik, sintaktik sathlarda kuzatilishi mumkin. Badiiy tasvir va ifoda vositalari ijodkorning muayyan badiiy-estetik maqsadga erishish uchun umumodatlangan normadan og'ishi natijasida yuzaga keladi, ular tasvirning jonli va tо'laqonli bо'lishiga, ifodaviylikning kuchayishiga xizmat qiladi. Leksik satxdagi normadan og'ish yozuvchining umumxalq tili bazasidagi leksik vositalardan foydalanishida kо'rinadi. Ma'lumki, umumxalq tilidagi sо'zlar о'zlarining nominativ holatida ham tasviriylik va ifodaviylik imkoniyatlari jihatidan farqlanadi. YA'ni, ijodkor ifoda va tasvirni sо'z ma'nosiga daxl qilmagan holda, mavjud sо'z hazinasidan sо'z tanlash hisobigagina kuchaytirishi mumkin bо'ladi. Yozuvchining umumxalq tilida mavjud sо'zlardan umumodatiydan о'zgacharoq foydalanishi quyidagicha badiiy-estetik maqsadlar bilan yuz beradi: 1. Davr koloritini(ruhini) berish uchun. Lug'atdagi eskirgan sо'zlar - arxaizm va istorizmlar odatdagi sо'zlashuvda ishlatilmasligi ma'lum. Biroq ular tarixiy mavzudagi badiiy asarlarda davr koloritini berish uchun juda zarur. Deylik, о'z asarida о'n beshinchi asr voqeligini tasvirlayotgan ijodkor, tabiiyki, о'sha davrga xos realiyalarni tasvirlashi lozim bо'ladi. YA'ni, о'sha davr koloritini о'sha davrga xos bо'lgan narsa-buyumlar, hodisalar, tushunchalar va h. nomlarisiz tо'la tasvirlab bо'lmaydi. Ikkinchi tomondan, о'n beshinchi asr muhitida harakatlanayotgan personaj tili ham shunga mos bо'lishi, uning nutqida о'sha davrga xos sо'zlar ...