Yer sun'iy yo'ldoshlarining harakati

Yer sun'iy yo'ldoshlarining harakati REJA Yer sun'iy yo'ldoshlarining harakati. sun'iy yo'ldoshlarining orbita elementlari. Yo'ldosh harakatida chetlashishlar. Yer atrofi fazosida harakatlanayotgan sun'iy yoidoshning (SY) harakati Yer atrofi uchishlari deb yuritiladi. Osmon mexanikasi nuqtayi nazaridan Yer atrofi fazosi deganda, Yer ta'sir sferasi bilan chegaralangan soha tushunilib, unda jismning harakatini faqat birgina Yerning tortish maydonida ko'zatilayapti deb qarash mumkin bo'ladi. Shunday qilib, bu bo'limda biz Yerning ta'sir sferasidan chiqmay- digan kosmik jismlarning harakatini o'rganish bilan shug'ullanamiz. Boshqacha aytganda, Yer atrofida elliptik (xususiy holda aylanma) orbita bo'ylab harakatlanadigan Yer sun'iy yo'ldoshlarining harakati bilan ish ko'ramiz. 6-rasmda Yer atrofida aylanayotgan shunday Yer sun'iy yo'ldoshi tasvirlangan bo'lib, u yerdagi P va A nuqtalar, mos ravishda, perigey va apogey nuqtalariga mos keladi. Sun'iy yo'ldoshning orbitasi fazoda aniq bir vaziyatda joylashgan bo'lib, vaqt o'tishi bilan turli sabablarga ko'ra, uning keplercha orbitadan chetlanishlarini hisobga olmaganda, uning qo'zg'almas yulduzlarga nisbatan vaziyati o'zgarmaydi. 6- rasm. Sun'iy yo'ldoshning orbita elementlari. Rasmdan ko'rinishicha, Yer sun'iy yo'ldoshining (ESY) orbita tekisligi Yer ekvatori tekisligi bilan tugunlar chizig'i deyiluvchi tekislik bo'ylab kesishadi, SY orbitasining bu chiziq bilan kesishish nuqtalari tugunlar deyilib, chiqish tugunida, u Yer ekvatorini janubiy yarim shardan shimoliy yarim sharga kesib o'tadi, botish tugunida esa aksincha bo'ladi. Bundan ko'rinadiki, SY geografik kengligi, uning tekisligining Yer ekvatorga og'maligidan (ya'ni i burchagidan), katta bo'lmagan Yer shari rayonlari ustidan uchib o'tadi. Uning balandligi yetarli darajada katta bo'lganda φ i rayonlardan ham yoidoshni ko'rish mumkin boiadi. Ekvatorial yoidoshni Yerning qutbiy rayonlaridan ko'rib boimagani holda, qutbiy yoidoshni turli kenglamalardan turib ham ko'rish mumkin boiadi (7-rasm, 1-va 2-yo'ldoshlar). Yo'ldosh orbitasining eng muhim xarakteristikalaridan bo'lib, uning apogeyi va perigeyining balandligi, Yer atrofida aylanish davri, ekvator tekisligiga og'maligi hisoblanadi va aksariyat yo'ldoshlar uchun ular uchirilganda, matbuotda e'lon qilinadi. Agar sun'iy yo'ldosh Yer atrofida, uning sirtiga juda yaqin masofada aylanayotgan bo'lsa, uning to'la aylanib chiqishi uchun 84,4 minut kerak bo'ladi. 100 km li balandlikkacha, balandlik har 50 km ga ko'tarilganda bu davr 1 minutdan ortib boradi. Shuningdek, SY ning o'z orbitasining biror nuqtasidan (masalan, perigeydan) o'tish momenti aniq boisa, u holda osmon mexanikasi formulalaridan foydalanib, ixtiyoriy momentda mazkur yo'ldosh orbitaning qaysi nuqtasidan o'tishini aniq hisoblash mumkin bo'ladi. Faqat bunda sun'iy yo'ldoshga boshqa osmon jismlari tomonidan beriladigan chetlanishlami hisobga olish zarur bo'ladi. Sun'iy yoidoshlarning quyidagi orbita elementlari mavjud (7-rasm): i - SY orbitasining Yer ekvatori tekisligiga og'maligi (i = 90 bo'lganda u qutbiy yo'ldosh (7-rasm, 2- orbita) deb, i = 0 boiganda esa ekvatorial yo 'ldosh (7-rasm, 1-orbita) deb ataladi. SY ning ...