Osmon sferasi xaqida

Mavzu: Yulduzlar osmoni, yulduzlar turkumi. havo ochiq, tunlari oy nuri xalakit kilmagan paytda, osmon gumbaziga karagan inson, son- sanoqsiz yulduzlarning jilvalanib turishiga maxliyo bo'lib, koladi. har xil yorug'likda kurinayotgan yulduzlar orasida ayrimlari qandaydir, shakllarni ifodalagandek, tuyuladi. Kuzimizga kurinayotgan geometrik figuralarni ifodalovchi yulduzlar sohasi, yulduz turkumlari deyiladi. Yulduz turkumlariga nom berish. Turkumlardagi yorug yulduzlarni, o'zaro tutashtirishdan hosil buladigan shakllarga bog'liq. Yulduz turkumlarini birinchilar katorida chuponlar, ovchilar, sayohatchilar bilishgan. Shuning uchun xam, ularning kupchiligi buyumlar, hayvonlar, sudralib yuruvchilar va parranda nomidadir. Keyinchalik yunoncha nomlar ahamiyat kasb eta borgan, bu nomlar hozirgi fanda xam asos qilib olgan. Yunoncha nomlar boy yunon, rim mifologiyasiga asoslangan. Shuning uchun xam, yulduz turkumlariga, afsonaviy kaxramon nomlari Androme'da, Fersey, Gerkules, Veronika sochlari, Orion va xakozalar bilan bir katorda jonsiz predmetlar, parrandalar hayvonlarning nomlari berilgan. Kursi, uchburchak, tarozi, burgut, okkush, karga, ayik, arslon, buzoq, ilon, ajdarxo va xakozalar. Milloddan oldin insonlar fakat 36 ta yulduz turkumlarini bilgan. Millodning ikkinchi asrida Ptolamey yulduz nomlarini 48 taga etkazgan. Insonlar dunyoni aylanib sayohat qilib hozirgi paytga kelib, yulduz soni 8 mingga etdi. 1985 yili xalqaro astronomik sezdidan, 88 ta yulduz turkumini tasdiklab olingan. Yulduz turkumlari osmonning 3 ta bo'limga bo'lib, urganiladi. Osmon gumbazida yulduzlarning ogishi +350 tselsiydan yuqorilari shimoliy yulduz turkumlari deyiladi. Ogishi -350 S dan pastlari esa janubiy yulduz turkumlari deyiladi. Ikkalasining o'rtasida zodiyat yulduz turkumlari xam bor. Mavzu: Osmon sferasi haqida. Yer yuzining kaysi joyida bulmaylik, bizning ustimizda osmon gumbazi sferaning yarmidek bo'lib, sharsimon holatda urab turgandek kurinadi. Osmonning sharsimon bo'lib ko'rinishiga sabab biz, osmon yoritgichlaridan kaysilari yaqinrok va kaysilari uzoqrok ekanini ajrataolmasligimizdadir. Shuning uchun xam biz xamma yoritgichlarni bir xil uzoqlikda qattiq sferaning ichki yuzida maxkam joylashgan deb tasovvur kilamiz. Xech qanday qattiq sferaning yukligi va yoritgchlarining har xil uzoqlikda ekanligi bizga ko'p vaqtlardan malum, shunday bulsa xam bu sferani fan osmon yoritgichlarining kurinma harakatini ko'rsatish uchun yordamchi vosita sifatida saklab kolgan. Bu sferada nuqtalar, chiziqlar vap aylanalar belgilanib ularga nisbatan osmon yoritgichlarining vaziyatlari aniklanadi. ...