Paralaks va Aberasiya

Paralaks va Aberasiya. Yoritgichdan ko'rish nuriga perpendikulyar yo'nalishda Yerning ekvatorial R radiusini ko'rish burchagiga gorizontal ekvatorial R0 paralaks deyiladi. Agar yoritgichgacha bo'lgan masofani D bilan belgilasak Oyning paralaksi o'rtacha hisobda R0=57 bo'lib, Quyosh uchun R0=8.80. Agar paralaksni yoy sekundlarida belgilasak, uning kichikligini hisobga olib quyidagicha yozish mumkin. Bu formuladan ko'rinib turibdi, ki paralaks yoritgichgacha bo'lgan masofaga teskari proporsionaldir. Agar yoritgichni ko'rinma radiusi , chiziqli radiusi r va uning paralaksi R0 bo'lsa, u holda yoki yetarlicha aniqlikda yozish mumkin. Quyosh sistemasidan tashqaridagi Yoritgichdan Yerning yillik harakati orbitasini katta yarim o'qini ko'rish nuriga perpendikulyar ravishda ko'rish burchagiga yillik paralaks deyiladi. Bizga eng yaqin yulduz ( sentavra) uchun yillik paralaks 0.75 - ga tengdir. Agar yoritgichgacha masofani D bilan, Yerning yillik orbitasini katta yarim o'qini a bilan belgilasak, u holda quyidagicha yozish mumkin. yoki - ning kichikligini hisobga olgan holda yozish mumkindir. Bunda - yoy sekundlarida ifodalangan yillik paralaksdir. =1 yillik paralaksga to'g'ri keluvchi masofaga parsek deyiladi. Yoritgichdan Yerning radiusini ko'rish burchagiga sutkali paralaksini qiymati sutka davomida, yoritgichni zenit masofasiga boqliq holda o'zgarib turadi. Yerning markazidan tasavvur etiladigan zenit masofaga geosentrik zenit masofa deyiladi, u hamma vaqt kuzatiladigan masofa qiymatidan kichikdir. Quyoshning ekvatorial paralaksi odatda teskari metodlar yordamida aniqlanadi. Masalan, biror kichik sayyora oppozisiyada bo'lganida, uning ekvatorial Rm paralaksi o'lchanadi, u holda bo'lib, bunda a va a mos ravishda Yer va Sayyoraning Quyoshdan o'rtacha masofasi. Osmon sferasida yulduzlarni Yerning harakati tomon haqiqiy joylaridan ko'rinma siljishiga yillik abberasiya deyiladi. Yil davomida Yerning orbitasi bo'ylab ( tezlik bilan) harakati va yoruqlikni (S tezlik bilan) tarqalishi tufayli vujudga kelgan aberasiya natijasida barcha yulduzlar osmon sferasida katta yarim o'qi 20.5 - ga, kichik yarim o'qi 20.5 sin - ga teng bo'lgan ellips chizadi ( - yulduzning astronomik kenglamasi). Bunda =20.5 quyidagi munosibat orqali aniqlanuvchi burchak bo'lib aberasiya doimiysi deyiladi. Mavzuga doir masalalar yechish: Yoruqlik nuri qancha vaqt davomida Quyoshdan Yergacha yetib keladi? Berilgan: a=149.5106km S=3105kmsek t - ? yechish: Tezlik formuladan . Mars sayyorasi Yerga eng yaqin kelgan holati uchun, gorizontal paralaksini qiymatini toping. Bu holda Marsdan Yergacha bo'lgan masofa 0,378 astr. birlikga teng bo'lib, Quyoshning gorizontal paralaksi 8.80 - ga tengdir. Berilgan: D=0,378 astr. birlik Rq=8.80 R0 - ? yechish. Quyosh paralaksi , Mars sayyorasining paralaksi ekanligini nazarda tutib, ekanligini topamiz. Mars sayyorasi Yerdan 0,378 astr. birlik masofada bo'lganida, undan ko'rinuvchi Yerning burchak diametrini eng katta qiymati qancha? Berilgan: D=0,378 astr.birlik - ? yechish: Yuqoridagi masalaning yechimiga ko'ra Mars sayyorasi Yerdan 0,378 astr. birlik masofada bo'lganida ...