Yer guruhidagi sayyoralar va yer

Yer guruhidagi sayyoralar va yer. Reja. Yer guruhidagi sayyoralarning tavsiflari. Yer sayyora sifatida. Yerning kattaligi, massasi va zichliklarini aniqlash usullari. Yer atmosferasi va magnitosferasi. 5. Merkuriy, Venera, Mars sayyoralarining fizik tabiati. Bizga malumki quyosh atrofida aylanuvchi 9 ta sayyoralar, Bu sayyoralarni bazi umumliklarga ko'ra ikki guruhga bo'lish mumkin. Yer guruhidagi sayyoralar. Gigant sayyoralar. Bunga Yupiter, Uran, Neptunlar kiradi. Ular quyoshdan ancha uzoqligi, shakllari ancha bosik shar bo'lganligi, o'lchamlari va massa-larining kattaligi, o'z uklari atrofida tez aylanib turishi bilan farq qiladi. Yer guruhidagi sayyoralarga esa quyoshga yaqin bo'lgan turtta sayyora- Merkuriy, Venera, Yer va Mars kiradi. Bular uzlarining o'lcham va massalariga ko'ra uncha katta emas, zichligi esa ancha katta bo'lib. o'z uki atrofida sekinrok aylanadi. Bu guruhdagi sayeralarlar uzlarining fizik sharoitlariga ko'ra bir-birlariga uxshaydilar. Xali kam urganilgan Pluton xam kattaligi va massasi jihatdan Yer tipidagi sayeralarlarga kiradi. Uzimiz yashab turgan Yerning fizik tabiatini chuqurrok bilish, bu Yer tipidagi sayeralarlarning mukammalrok o'rganish imkonini beradi. Shuning uchun biz avvalo Yerning tuzilishi, shakli , zichligi va massalarining aniklashlarni o'rganishimiz kerak. yer sayyora sifatida. Yerimiz o'z uki atrofida aylanuvchi va quyosh atrofida aylanuvi kora, sharsimon kosmik jism. Yerning sharsimonligi butun dunyo sayohatchilaridan malum va kosmosdan olingan fotosuratlar bilan buni isbotlaydi. Kosmanavtlarga yerning sharsimonligi 200 km dan balandrokda bevosita kurinadi. Yerning shakli va kattaligi to'g'risidagi aniq javobni graduslab o'lchash, yani Yer sirtining turli joydaridagi 10 ga teng bo'lgan yoyning uzunligini km lar bilan o'lchash nati-jasida olish mumkin. Bu usulni eramizdan avvalgi VI asr ilgari yashagan grek olimi Eratofen kullagan. Endi bu usul geodeziyada - Yerning shakli haqidagi va Yer sirtida uning egriligini hisobga olib, o'lchashlar haqidagi fanda katta aniklik bilan kullanilmokda. Tekis joyda A va V punktlar tanlab olinadi. Ularning geografik kengliklari astranomik usulda aniklanadi. Masalan kutb yulduzining balandligini o'lchash yo'li bilan aniqlash mumkin. A va V nuqtalar orasidagi meridian yoyining graduslar bilan ifodalangan uzunligi shu nuqtalarning geografik kengliklar farqi A- V ga tengligi ravshan. Troposfera- dengiz satxidan taxminan 11- 12 km balandlikkacha chuzilgan eng katta zichlikka ega bo'lgan qatlam. Tropesferadagi atmosferaning 80% iga yaqin massasi va suv buglarining deyarli xammasi joylashgan Troposferaning ustida balandligi 20- 25 km gacha chuzilgan qatlam harorati uzgarmas bo'lib ( 2200 K gacha) uni atrotosfera deyiladi. Strosferada suv tomchilari muzlagan holatda bo'lib, strosfera Yer sirtidan keluvchi infrakizil nurlarni kam yutadi, harorati kam uzgaradi. 20- 25 km balandlikdan boshlab harorat yana orta boradi va 50- 60 km da 2700K gacha etadi. Bu qatlamda fotoximiyaviy reaksiya O3+h O2+O yuz berganligi uni ozonesfera yoki ...