Disksimon galaktikalarda asosiy tarkibiy tuzilmalar shakllanishining nochiziqli nazariyasi

YaDRO FIZIKASI INSTITUTI VA O'zbekiston MILLIY UNIVYeRSITYeTI HUZURIDAGI FAN DOKTORI ILMIY DARAJASINI BYeRUVChI 16.07.2013.FM.11.01 RAQAMLI ILMIY KYeNGASh ASTRONOMIYa INSTITUTI O'zbekiston MILLIY UNIVYeRSITYeTI MIRTADJIYeVA qaramaT TAXIROVNA DISKSIMON GALAKTIKALARDA ASOSIY TARKIBIY TUZILMALAR ShAKLLANIShINING NOChIZIQLI NAZARIYaSI 01.03.01 - Astronomiya (fizika-matematika fanlari) DOKTORLIK DISSYeRTATSIYASI AVTORYeFYeRATI Toshkent - 2016 UDK 524.34 Doktorlik dissertatsiyasi avtoreferati mundarijasi Oglavlenie avtoreferata doktorskoy dissertatsii Content of the abstract of doctoral dissertation YaDRO FIZIKASI INSTITUTI VA O'zbekiston MILLIY UNIVYeRSITYeTI HUZURIDAGI FAN DOKTORI ILMIY DARAJASINI BYeRUVChI 16.07.2013.FM.11.01 RAQAMLI ILMIY KYeNGASh ASTRONOMIYa INSTITUTI O'zbekiston MILLIY UNIVYeRSITYeTI MIRTADJIYeVA qaramaT TAXIROVNA DISKSIMON GALAKTIKALARDA ASOSIY TARKIBIY TUZILMALAR ShAKLLANIShINING NOChIZIQLI NAZARIYaSI 01.03.01 - Astronomiya (fizika-matematika fanlari) DOKTORLIK DISSYeRTATSIYASI AVTORYeFYeRATI Toshkent - 2016 Doktorlik dissertatsiyasi mavzusi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasida 31.03.2016B2014.5.FM143 raqam bilan ro'yxatga olingan. Doktorlik dissertatsiyasi Astronomiya instituti va O'zbekiston Milliy universitetida bajarilgan. Dissertatsiya avtoreferati uch tilda (o'zbek, rus, ingliz) Ilmiy kengash veb-sahifasi (ww.inp.o'z) va «Ziyonet» ta'lim axborot tarmog'ida (ww.ziyonet.o'z) joylashtirilgan. Dissertatsiya himoyasi Yadro fizikasi instituti va O'zbekiston Milliy universiteti huzuridagi 16.07.2013.FM.11.01 raqamli Ilmiy kengashning 2016 yil «» soat dagi majlisida bo'ladi. (Manzil: 100214, Toshkent sh., Ulug'bek qo'rg'oni, YaFI. Tel. (+99871) 150-30-70; faks (+99871) 150-30-80; e-mail: info@inp.o'z). Doktorlik dissertatsiyasi bilan Yadro fizikasi institutining Axborot-resurs markazida tanishish mumkin (04-16 raqam bilan ro'yxatga olingan). (Manzil: 100214, Toshkent sh., Ulug'bek qo'rg'oni, YaFI. Tel. (+99871) 289-31-19). Dissertatsiya avtoreferati 2016 yil «» kuni tarqatildi (2016 yil dagi raqamli reestr bayonnomasi). U.S. Salixbaev, Fan doktori ilmiy darajasini beruvchi Ilmiy kengash raisi, f.-m.f.d., professor R. Yarmuxamedov, Fan doktori ilmiy darajasini beruvchi Ilmiy kengash ilmiy kotibi, f.-m.f.d., professor I. Xidirov, Fan doktori ilmiy darajasini beruvchi Ilmiy kengash huzuridagi ilmiy seminar raisi, f.-m.f.d., professor KIRISh (doktorlik dissertatsiyasi annotatsiyasi) Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati. Spiral va linzasimon galaktikalar disksimon hisoblanadi va, binobarin, Koinot «g'ishtchalarini» - kuzatilayotgan elementlarning asosiy qismini aynan disksimon galaktikalar tashkil etishini tasdiqlash mumkin. Galaktikalar o'tato'dalari ko'rinishidagi Zeldovich «quymoq»lari ham disksimon hisoblanadi. Shu sababli o'zgravitatsiyalanuvchi tizimlarning disksimon modellarini o'rganish nafaqat galaktikadan tashqi astronomiya va astrofizika uchun, balki kosmologiya uchun ham katta qiziqish uyg'otadi. Disksimon galaktikalarning tuzilishi anchagina serqirra. Yer yuzasida va kosmosda turib olingan zamonaviy kuzatuv natijalariga ko'ra, spiral galaktikalar disklarida avvaldan va yaxshi malum bo'lgan spiral tuzilmalardan tashqari, galaktika yadrosi uning geometrik markazidan aniq siljishi ko'rinishidagi lopsaydallik hodisasi, turli halqa tuzilmalari, shuningdek diskning vertikal egilishlari, ayniqsa, uning aylanish o'qi va simmetriya tekisligiga nisbatan asimmetrik egilishlari kuzatiladi. Ko'rsatib o'tilgan tarkibiy tuzilmalarning shakllanish jarayonlarini g'alayonlanishning aniq bir modalari beqarorliklari bilan tushuntirish mumkin, chunki aynan gravitatsion beqarorlik galaktikalarda ...