Kuzatishdan sutkalik va yillik paralakslarni aniqlash

Kuzatishdan sutkalik va yillik paralakslarni aniqlash Faraz qilamizki M yoritgich osmon meridianidan o'tayotgan paytda bitta geografik meridianyushg ikkita O1 va O2 nuqtalardan turib Z1 va Z2 zenit masofalari o'lchangan bo'lsin. faraz qilamizki, har ikki kuzatish punkti yer meridianining shimoliy yarmida joylashgan bo'lib, har bir kuzatish joyidan zenitga nisbatan yoritgich janub tomonda ko'rinsin. Demak, va . Bunda va kuzatish joylarining geografik kengliklari, , yoritgichni toposentrik og'ishlari, bu og'ishlar - geosentrik og'ishdan va ga farq qiladi. Rasmdan ko'rinib turibdiki, O1TO2M to'rtburchakdan O1MO2 burchak R1-R2 ga, MO2T burchak esa 180+Z2 va O1TO2 burchak esa 1-2 ga tengdir. To'rtburchak ichidagi burchaklarning yig'indisi 360 ga teng ekanligini hisobga olsak, bo'ladi. Bundan esa bo'lib, yuqoridagi formulalardan bo'lib, (11.11) ekanligi kelib chiqadi. Oxirgi formulalardan foydalanib, gorizontal paralaksning qiymati topiladi. Kuzatish joyidagi yerning radiusi R va ekvatorial radiusi R0 ni qiymatini bilgan holda, gorizontal ekvatorial paralaksning qiymati topiladi. (11.12) Shunday qilib, yoritgichni gorizontal paralaksini, yoritgichni topo-sentrik og'ishini bilib topish mumkin ekan. Yoritgichni gorizontal paralaksini uni to'g'ri chiqish koordinatasini o'lchash yo'li bilan ham aniqlash mumkindir. Buning uchun yoritgichni yerning bitta nuqtasidan turli vaqtlarda kuzatib to'g'ri chiqish koordinatasini o'lchash kerak. Bu vaqt oralig'ida yer kuzatuvchini, fazoning bir nuqtasidan ikkinchi nuqtasiga o'tkazadi va yoritgichning mos paralaktik siljishi hosil bo'ladi. Xuddi shunday yo'l bilan yulduzlarni yillik paralaksi o'lchanadi, faqatgina bu holda orbitasining turli nuqtalaridan (taxminan yarim yillik vaqt oralig'i bilan ularni geliosentrik koordinatalari o'lchanadi. Yoritgichlarni paralaktik siljishiga ko'ra aniqlangan paralakslarga trigonometrik paralaks deyiladi. ...