Bussol yordamida azimutni aniqlash

Bussol yordamida azimuтni aniqlash Reja: Asbobning тuzilishi 2. Haqiqiy gorizontga yoritgichning chiqish va botish momentlari 3. Yulduz vaqti 4. Mahalliy va dunyo vaqti. 5. Poyas va dekret vaqtlari. BS-2 Bussol takomillashtirilgan geodezik asbob bo'lib, azimuini aniqlash va gorizontal burchaklarni ulchash uchun xizmat qiladi: Bussolda ulchashlar juda aniq bo'lib olib borilishi mumkin. BS-2 Bussol 3-rasmda kursatilgan asbobning asosiy qismlari: Limb-6, Alidada-7 va Bussol 23 dir. Limb-6 quyma korpusdan iborat bo'lib sirtida shkala 1 quyilgan. Limbdagi shkalaning har bir bo'lim chizig'i 1° teng. Alidada-7 quyilgan asosdan iborat . Alidada qismi Limb ustida erkin xarakatlanadi Alidada va Limb, xalqa -5 bilan maxkamlanadi. Alidada qarama-qarshi ikki uchida Verner -2 shkala quyilgan bo'lib uning 1 bulimi 5 ga teng. Alidada ustida 2 ta yig'iladigan deoptr urnatilgan: Ular predmet deoptri 10 va kuzli deoptr 18 lardir. Kuzli deoptrda ingichka kurish tirqishi mavjud. Premet deoptrda esa ochiq tirqishidagi vertikal ip tortilgan. Limb-6 ni markazida Bussol-23 urnatilgan. Bussol korpusi-20 dan iborat bo'lib, yuqori xalqa sirtida rumb shkalasi-25 chizilgan. Korpus markazida Nippel-12 bo'lib, unda shpil-15 joylashtirilgan. Pulat magnit strelkasi -24 utkir shpil uchiga urnatiladi. Qopqoq gardishini soat strelkasi buyicha burilganda strelka quzg'almas xolatga keladi va bunday xolatda asbob ishlamaydi. Qopqoqni gardishini soat strelkasi yunalishiga qarshi burganda strelka shpil uchiga tushib asbob ishlay boshlaydi. Limb -6 ni pastida ftulka -21 buralib quyiladi. Unda shtativga urnatiladigan joy bo'ladi. Bussol vertikal urnatilishi kerak. Haqiqiy gorizontga yoritgichning chiqish va botish momentlari va urnini aniqlashda yoritgich og'ishi va kuzatish joyining geografik kengligi φ ni hisobga olish kerak. Bu momentlar va azimutlar paralaktik uchburchak formulalari orqali hisoblanadi. Refraksiya xisobga olganda yoritqichlarning chiqish va botish paytida zenit masofasi Z =90° + (1) Quyoshning chiqish va botish momentlari hisoblanganda, ya'ni uning kurinarli burchak radiusini (r) xisobga olish kerak, chunki sferik koordinatalar Quyosh markazi uchun berilgan. Lekin Quyoshning chiqqanda biz uni tuliq chiqqan paytini, botganda Quyosh deskining tuliq gorizontdan tushushini tushunamiz. Aytilganlarga asosan zenit masofasi Z=90°++r (2) bo'ladi. Quyoshning og'ishi uzluksiz ravishda uzgargani uchun Quyoshning botish va chiqish momentini aloxida og'ishni xisobga olgan xolda aniqlash talab qilinadi. Lekin o'quv maqsadida buni urganishda, unga aniqlik talab qilinganmagani uchun Quyoshning yarim kunlagi o'rtacha og'ishidan foydalanish mumkin. Astronomik kalendar har yillikda Quyoshning og'ishi o va uning Grinvich yarim tunida soatlarda uzgarishi berilgan. Quyilgan masalani yechishda Quyoshning og'ishini o'rtacha yarim kunda ma'lum geografik punktda (geografik uzunligi ) =o +12- (3) orqali topamiz. Bunda georafik uzunlik (soat va uni ulushlarida ifodalangan bilan Z va larning aniqligi bir xil bo'lishi kerak. Agar biz Quyosh ...