Hijriy - qamariy taqvim

Hijriy-qamariy taqvim muammolari Miloddan 4 ming yillar ilgari, qadimgi misrliklar, osmondagi eng yorug' yulduz - Sotis (Sirius)ning erta tongda, Quyosh shafaqlaridan bir oz oldin paydo bo'ladigan kunning Nil daryosining suvi ko'tarilib, toshqin boshlanishi bilan taxminan mos tushishini aniqlaganlar. Dastlabki kalendarlar unchalik aniq bo'lmay, ularda yilning davomiyligi 360 kun, deb olingan edi. Uzoq vaqt oraliqlarini yillar, oylar va haftalar bo'yicha tartibga solingan tizimiga kalendar deb ataladi. Insoniyatning ko'p ming yillik tarixi davomida turli xil kalendarlar yaratilgan va qo'llanilgan. Lekin, kalendarlar asosan uch turga bo'linadi: quyosh, oy va oy-quyosh kalendarlari. Kalendar turlari: Quyosh (shamsiy) kalendarlari; oy (qamariy) taqvimlari ; oy-quyosh kalendarlari. Kalendarlardagi vaqt etalonlari: Tropik yil: 365,2422d yoki 365 sutka 5 soat 48 min 46 sek Sinodik oy: 29,53059d yoki 29 sutka 12 soat 44 min 2,8 sek INSONIYaT TARIXIDAGI ENG MUІIM ERALAR: Hijriy eraning boshlanishi: 622 yil 16 iyul juma 29,5 x 12=354 sutka 29,53056 x 12=354,36672 sutka Taqvim oyi navbati bilan 29 va 30 kundan iborat bo'ladi Hijriy-qamariy taqvimdagi oylar Kabisa yillarini kiritishning ikki xil usuli bor: 1.Turkiy sakkiz yillik davr: 2-, 5- va 7-yil kabisa yil deb olinadi Xatolik bir yilda 0,0635 sutkaga teng Har 125 yilda sakkiz yillik davrning ettinchi yili oddiy yil deb olinadi 2. Arabiy 30 yillik davr 30 yildan 19 tasi oddiy, 11 tasi kabisa yili Kabisa yillar: 2-, 5-, 7-, 10-, 13-, 16-, 18-, 21-, 24-, 26- va 29. Xatolik: 300 yilda 1 sutka Gregorian kalendaridan hijri-qamariy taqvimga va aksincha taqriban o'tish formulalari: Gregorian kalendaridan іijri-šamariy tašvimga va aksincha tašriban œtish formulalari: Misol: 100 Xijriy-qamariy Grigoriy kalendarining qaysi yiliga to'g'ri keladi? G=100+622-10033=1622-30,3=1591,7 Aniq hisob-kitoblar uchun: X.K.Baranov, Arabsko-russkiy slovar, Moskva, 1970 Mamedbeyli G.D., Sinxronisticheskie tablitsi dlya perevoda dat, Baku, 1961. Hijriy 100 yil (1591 yil 19 oktyabr-1592 yil 8 sentyabr) Musulmon va Grigoriy kalendarlari sanalarining mos tushishi Eslatma: yulduzchalar bilan kabisa yillar belgilangan Mayda planetalar (asteroidlar) Oy ko'rinishiga qarab yuritiladi Islomda shariat yuzasidan yangioyning ko'rinishiga qarab aniqlanilishi zarur bo'lgan kunlar: Ro'za tutish uchun Ramazon oyining birinchi kuni; Ro'zadan chiqish uchun Shavvol oyining birinchi kuni; Haj va qurbonlik qilish uchun Zulhijja oyining birinchi kuni. ULUG'BYeK ZIJIDA: To'rt oy ketma-ket 30 kundan Uch oy ketma-ket 29 kundan DINIY TAQVIM HIJRIY-QAMARIY TAQVIMNING HOZIRGI KUNDAGI MUAMMOLARI 1964 yilda hijriy-qamariy 1383 yil Ramazon oyining birinchi kuni Afg'onistonda 15 yanvarda, Saudiya arabistonida 16 yanvarda va Eronda 17 yanvarda boshlangan. Hadisi Shariflarda: Oyni ko'rib ro'zaga kiringlar, Oyni ko'rib ro'zadan chiqinglar, Shabon oyi yigirma to'qqiz kundir, lekin Ramazon oyida yangioy chiqmaguncha ro'za tutmangiz, ...