Mexanikaning asosiy qonunlari

Mexanikaning asosiy qonunlari Reja: Butun Olam tortishish šonuni Ikki jism masalasi Keplerning umumlashgan šonunlari 4.Keplerning II šonunini Nyuton tomonidan umumlashtirilgan kœrinishi Kepler šonunlari fašat planetalarninggina ќarakatiga tegishli b¢lmay, ularni tabiiy va sun'iy y¢ldoshlarga ќam š¢llasa b¢ladigan šonunlardir. Kepler šonunlarining kashf etilishi, Šuyosh sistemasiga alošador barcha osmon jismlarining ќarakatlariga oid šonuniyatlarni ochishga imkon yaratib, Nyuton tomonidan planetalarning ќarakatlarini boshšaruvchi kuchni anišlanishiga olib keldi. Ana shunday šonunlardan biri Nyuton tomonidan 1687 yilda kashf etilgan - Butun Olam tortishishi šonuni sizga fizika kursidan malum: bu yerda m1- va m2- ixtiyoriy ikki jismning massasini, r- ular orasidagi masofani ifodalaydi, G - gravitatsion doimiylik (). Keyinroš Nyuton, matematik y¢l bilan Keplerning barcha šonunlarini keltirib chišardi. Tortishish (gravitatsiya) kuchi ta'sirida bir jism boshša biri atrofida aylana, ellips, parabola yoki giperbola k¢rinishidagi traektoriyalar b¢yicha ќarakat šilishi ќam Nyuton tomonidan anišlandi va u Kepler birinchi šonunining umumlashgan k¢rinishi deb nom oldi. Aќamiyatli joyi shundaki, bu šonun fašat planetalar ќarakatiga taalušli b¢lmay, balki barcha tabiiy va sun'iy jism- larning ќarakati ќam unga b¢ysunadi. Ikki jism masalasi Massasi t bo'lgan jismning markaziy M massali jism tortishish maydonidagi ќarakati katta yarim o'ši a bo'lgan orbita bo'ylab kuzatilayotgan bo'lsa, u ќolda bu jismning markaziy jismdan r masofada bo'lgan paytdagi tezligi šuyidagicha topiladi: bu yerda - gravitatsiya doimiysi. Bu formula bazan energiya integrali deb ќam yuritiladi. Agar t moddiy nušta markaziy jism atrofida aylana bo'ylab ќarakatlansa, r = a bo'lganidan, doiraviy tezlik kattaligi yoki bo'ladi. Agar t massali jism parabola bo'ylab ќarakatlansa, u ќolda a= bo'lib, anišlangan tezlik parabolik tezlik deb yuritiladi: yoki Tezlik elliptik orbita bo'ylab ќarakatda 0 el par orališdagi šiymatlarga, giperbolik orbita bo'ylab ќarakatda esa gippar šiymatlarga ega bo'ladi. Yer sun'iy yo'ldoshlari orbitaga ko'p bosšichli raketalar yordamida chišarilib, oxirgi bosšichning yo'ldoshga beradigan tezligi malum balandlikda a aylanma tezlik kattaligiga teng bo'lsa, u yer atrofida aylana bo'ylab ќarakatlanadi. Agar yo'ldosh olgan tezlik aylanma tezlikdan kichik bo'lib, etarlicha katta balandlikda radius-vektorga tik yo'nalishda berilgan bo'lsa, bunday yo'ldosh Yer atrofida ellips bo'ylab ќarakatlanadi. Bu ќolda yo'ldoshning orbitaga chišish nuštasi apogeyga mos keladi. Agar sun'iy yo'ldosh a aylanma tezlikdan katta tezlik bilan orbitaga chišarilsa, uning orbitaga chišish nuštasi perigeyga to'ђri kelib, bu ќolda ќam orbita ko'rinishi ellipsdan iborat bo'ladi. sun'iy yo'ldoshlarning massasi Yer massasi M dan ќisobga olmaslik darajada kichik (yani m M) bœlganidan, doiraviy orbita bo'ylab ќarakatdagi tezlik šuyidagi ifoda oršali topiladi: yoki bu yerda R - Yerning radiusi, h - yo'ldoshning Yer sirtidan uchish balandligi. Yer sirti yašinida (h0) doiraviy orbita bo'ylab ...