Quyosh xromosferasi va quyosh toji

Quyosh xromosferasi va quyosh toji RYeJA: 1. Xromosfera va uning kuzatish usullari. 2. Xromosfera spektri va ximiyaviy tarkibi. 3. Protuberanetslar va xromosfera cha=nashlari. 4. +uyosh toji va uning spektri. 5. Tojning radionurlanishi. 6. Toj nurlanishida =utblanish. +uyosh tila tutilgan paytida (yani u Oy bilan tila tusilganda), uning atmosferasining tash=i xromosfera va toj =atlamlari yaxshi kirinadi. Xromosfera va +uyosh tojining ravshanligi fotosferani=idan inlab marta kamligi tufayli tutilish bilmagan paytlarda bu =atlamlarni ko'rib bilmaydi. Chunki fotosferaning Yer atmosferasida sochilgan nurlari xromosfera va tojni kirishga xalakit beradi. Xromosferada kuzatilgan eng =izi= va =uvvatli jarayon - cha=nashlardir. Ular, aksariyat shollarda, tez izgaradigan +uyosh dolarining ustki =ismida kuzatiladi. Cha=nashlar xromosferaning incha katta bilmagan maydonida ravshanlikni keskin izgarishi bilan boshlanib, keyin inlab milliard kilometrli maydonni egallaydi. Kuchsiz cha=nashlar 5-10 minut davom etgani sholda, =uvvatlilari bir necha soatgacha davom etadi. Kuchli cha=nashlar, kuchsizlarga nisbatan ancha kam uchrasada, biro= undan ajraladigan energiya mi=dori juda yu=ori bilib, 1017-1021 Joulga etadi. Portlovchi sxarakterdagi jarayonlar =uvvati, minglab vodorod bombasining =uvvatiga ya=inligi bilan ajralib turadi. Xromosfera 10-14 ming kilometrgacha balandlikka ega bilib, uning asosida temperatura 500K ga, yu=ori chegarasida esa sharorat 20 - 50 ming gradusgacha kitariladi. Fotosferaning ustida joylashgan xromosferada (buyalgan sfera) temperatura asta-sekin bir necha in ming gradusga kitariladi. Xromosferaning tash=i =atlamlarida zichlik 10-5gsm3 darajaga etgan joyda temperatura keskin million gradusgacha kitariladi. Bu soshada +uyosh atmosferasining eng tash=i siyrak =ismi- +uyosh toji deb ataluvchi =atlami boshlanadi. Xromosferaning ravshanligi fotosfera yoruligidan yuzlab marta xira. Shuning uchun fotosferadan chi=ib kelayotgan =uvvatli radiatsiya fonidan xromosferaning xira nurlanishini ajratib kuzatin maxsus usullarni =illashni talab etiladi. +uyosh tila tutilgan paytlarda =is=a va=t davomida xromosferani bevosita kirish mumkin. Bunda u Oy diski chetlari orasidan =izil rangda uro= shaklda, bazan ingichka tutash shal=a singari kirinib turadi. Bu shal=aning eni, yani xromosferaning =alinligi 16-20 yoki 12-15 ming km ga etadi. Bazi joylarda kizigan modda massalari xromosferaning irtacha satxidan ancha balandga (1 mln. km gacha) kitariladi. Xromosferadan keyingi +uyoshning atmosfera =atlami - +uyosh tojining ravshanligi xromosferani=idan ancha kuchsiz. Uning kirinishi fotosfera dolari va xromosfera cha=nashlari bilan boli=. Protuberanetslar va ularning ayrim =ismlarida modda inlab, yuzlab kmsek tezlik bilan tojga tomon, bazan tojdan xromosferaga tomon sharakat =ilishi kuzatiladi. +uyosh tojida kuzatiladigan, alanga tillarini eslatuvchi plazma tolar protuberanetslar deyiladi . +uyosh toji ayrim =ismlarining balandligi 1 million kilometrgacha chizilib, unda yu=ori temperatura shukmronligidan darak beradi. Xromosfera va tojning spektrlari-chiziqli nurlanish spektri bilib, unda tutash spektrisiz yoru chizi=lar kirinadi. Xromosferada bu chizi=lar asosan vodorod, geliy va ionlashgan kaltsiy atomlariga tegishli bilib, tojda ...