Tasvir buzilishi va uni bartaraf qilish. Maxsus teleskoplar - spektrogeliografik va spektrogelioskopik teleskoplar

Tasvir bo'zilishi va uni bartaraf qilish. Maxsus teleskoplar - spektrogeliografik va spektrogelioskopik teleskoplar Spektrograflar. RYeJA: 1.Parallaktik montirovka va uning qo'llanilishi 2.Azimo'tal qurilmalar 3.Linzalarning optik kamchiliklari 4.Quyosh teleskoplari. 5.obyektiv prizmali teleskoplar. 6.Spektrogeliograf va spektrogelioskoplar 7.Spektrograflar Teleskoplarni yaratishning o'ziga xos qonuniyati mavjud.Bordiyu teleskop notug'ri o'rnatilsa unda kuzatish natijalarini hech qanday ahamiyati bo'lmaydi. Odatda har qanday teleskop ikki o'q atrofida erkin harakat qiladi.Xuddi ana shu sifatlariga ko'ra teleskoplarni montirpovkasi ikkiga bo'linadi.Birinchi parallaktik qurilma yoki montirovka ikki o'qdan biri olam o'qi bo'yicha yo'nalib, ikkinchisi osmon ekvator tekisligi bo'ylab joylashtiriladi.Uning ko'rish maydoni markazi malum og'ishga ega bo'lgan sutkalarga parallel bo'ylab siljib boradi.Teleskopni boshqa biror nuqtaga qaratish talab etilsa u holda teleskop ikkinchi bor og'ishga ega bo'ladi.Shuning uchun teleskoplarni bir o'qiga sinxron bo'lsa soat mexanizm o'rnatiladi.Teleskop qaratgan nuqtaning og'ishni o'zgartirish talab etilsa u holda teleskop olam o'qiga tik bo'lib, yani u osmon ekvatori tekisligi bo'ylab aylanadi.Teleskop bu vaqtda o'qi bo'ylab harakat qilib, qconst bo'ladi.Teleskop olam o'qi atrofidan aylansa , u holda o'zgaradi. Bunda ham teleskop o'zaro perpendikulyar o'qlar atrofidan aylanadi.Ulardan biri vertikal o'q ikkinchisi esa gorizontal o'q atrofida aylanib ular bilan ustma-ust tushadi. Vertikal o'q bo'yicha ustidagi aylana tekisigiga almuqandarat deyiladi.Teleskop ko'rish maydonining markazi bir xil balandlikda yotadigan nuqtaning geometrik o'rni bo'ylab , siljiydi.Bu nuqtaning bir-biridan azimuti farq qiladi. Bir teleskop gorizontal o'q bo'ylab aylantirlsa, u gorizont usti bo'ylab aylanadi. Bu nuqtaning geometrik o'rni h balandlik va t uzoqliqlar bilan farqlanadi. Bu teleskopda yoritgichlar kuzatiladi. Bunda a va h bo'yicha o'zgarishi hisobga olinadi. Shuning uchun bunday teleskoplarni ikkala o'qida ham soat mexanizmi qo'yiladi. Bunday teleskoplarni kamchiligi katta bo'lishiga qarmay hozir ishlatiladi. Joyning geografik kengligi kichiq joylarda parallaktik qurilmalarni o'rnatilmaydi .Shuning uchun gorizontal teleskoplardan foydalaniladi. Linzalar bilan hosil qilingan tasvirlar ideal bo'lolmaydi. Linzaning asosiy kamchiliklaridan sferik abberatsiya , xromatik oberatsiya va astimatzmdir. Sferik aberatsiya linza chetiga tushgan nurlarning markaziy nurlarga qaraganda ko'proq sinishidan iborat Linza chetiga tushgan nurlar ko'proq singani uchun yorug'lik nuqta tasviri kichiq bir aylana shaklida tushadi.Shu bilan birga uning ravshanligi ham kamayadi. Sferik aberratsiyaning miqdori linzaning foqus oralig'iga va diametriga bog'liq.Bunda linzaning shakli ham muhim rol o'ynaydi.Masalan, qo'sh do'ng linza tekis do'ng linzaga qaraganda kamroq sferik aberratsiyaga egadir.Bu kamchiliklarni yo'kotishning usularidan biri diafragma ishlatishdir.Diafragmalar faqat markaziy nurlarni diafragmadan o'tkaziladi.Biroq,faqat yorug'lik yo'qotiladi va tasvirni yoritilganligi kamayadi. Ikkinchi usul tarqatuvchi linzalarning tuplovchi linzalarga nisbatan qarama-qarshi xususiyatli aberratsiyaga ega bo'lishiga asoslangandir.Tarqatuvchi linzalarning chetlari markaziy qismlarga qaraganda nurlarni ko'proq tarqatadi. Kuchli to'plovchi linzaga kuchliroq tarqatuvchi linzani taqib qo'yiladi va mazkur linzalarning formasini aberratsiyalari kattalik jihatdan bir xil bo'ladigan ...