Arxey, proterozoy, paleozoy eralaridagi hayot

Arxey, proterozoy, paleozoy eralaridagi hayot Arxey, proterozoy, paleozoy, mezozoy, kaynozoy eralari va ulardagi kechgan biologik jarayonlar Arxey erasi 900 mln yil davom etgan. Undagi dastlabki hayot ozidan hech qanday iz qoldirmagan. Bunga asosiy sabab chokindi qatlamlarning yuqori harorat va bosim tasirida korinishning ozgarib ketishidir. Organik birikmalardan ohaktosh, marmartosh, komirli moddalarning bolishi arxey erasida tirik organizmlar,bakteriyalar,kok-yashil suvotlari bolganligidan dalolat beradi. Arxeyning keyingi qatlamlaridan kolonial suvotlari ham topilgan.Arxeyning tog jinslarida koproq grafitlar uchraydi. Ular mikroorganizmlardagi organic birikmalarning tarkibiy qismi sanaladi.Ibtidoiy mikroorganizmlar yer osti boyliklari ohaktosh tog jinslaridagi temir, nikel, marganets, oltingugurt, neft va gazlarni hosil etgan. Arxey erasining ikkinchi yarmida fotosintez, jinsiy kopayish:kop hujayrali organizmlar paydo bolgan. Proterozoy erasi 200 yil davom etgan.Arxeyning oxiri,proterozoyning boshlarida kuchli tog hosil bolish jarayonlari roy bergan. Natijada kopgina quruqliklar hosil bolgan.Bu erada bakteriyalar, suvotlari avj olib rivojlangan. Ayniqsa,yashil, qongir, qizil suv otlarining hosil bolishi muhim ahamiyatga ega boldi. Qirgoqqa yaqin joyda hayot kechiruvchi suvotlarida tana tabaqalashib, unung bir qismi substratga- biron sirt yuzasiga joylashib, boshqa qismi esa fotosintezning amalgam oshishiga moslashadi. Hayotning rivojlanishi Yer qobigining shakli va tartibining ozgarishiga olib keladi. Osimliklar fotosintetik faoliyati natijasida atmosferadagi karbonat angidridni ozlashtirib, kislorod ajratib chiqargan. Havo va suvning kislorod bilan toyinishi oqibatida aerob organizmlar paydo bolgan. Proterozoy oxiriga kelibkop hujayrali organizmlar suvotlari, kovakichlilar, halqali chunalchanglar, molluskalar, bogimoyoqlilar va umurtqasizlarning boshqa kopgina tiplari ham rivojlandi. Hayvonlarning aksariyat kopchiligi ikki yoqlama simmetriyali bolgan. Bu ularning tanasini oldingi va keyingi, yelka va qorin qismlariga bolinishini taminlaydi.Oldingi qismida sezuv organlari бтукм tugunlari boladi. Hayvonlarning yelka tomoni harakatlanish va oziq tutish ni taminlaydi. Bularning hammasi hayvon fel-atvorini , harakatchanligini, chaqqonligini ,hayot faoliyatini ozgartiradi. Proterozoy erasining oxiriga kelib dastlabki xordali hayvonlar- bosh skeletsz kenja tipi paydo bolgan, deb taxmin qilinadi. Xorda mushaklar uchun tayanch vazifasini bajargan. Keyinchalik nafas olish organi rivojlangan. Ularning hammasi organic olamning kelgusida yanada takomillashishi uchun asos bolgan. Paleozoy erasi 340mln yil davom etgan. Mazkur era hayotning birmuncha xilma- xilligi,takomillashuvi bilan tariflanadi. Shu eradan boshlab eukariot organizmlar tanasi skelet hosil qilib , paleontologik solnomasining toliq va izchil bolishiga imkon beradi. Kembriy davrida iqlim motadil bolib, osimlik va hayvonlar dengizda tarqalgan. Ularning bazilari otroq, bazilari suv oqimi bilan harakatlangan. Hayvonlardan ikki palla chiganoqli, йщкштщнщйдшб boshoyoqli molyuskalar, halqali chuvalchanglar, trilobitlar keng tarqalgan va faol harakatlangan. Umurtqali hayvonlarning hayvonlarning dastlabki vakillari qalqondor baliqlar yashagan, ularda jag bolmagan. Qalqondorlar hozirgi davrda yashayotgan togarak ogizlilar, minogalar, miksinalarning uzoqajdodi hisoblanadi. Turkiston, Oltoy, Zarafshon tog tizmalaridan kembriy davriga xos soda hayvonlar, bulutlar, kovakichlilar, qisqichbaqalar, kok-yashil, yashil suvotlari topilgan. Hisor ...