Biologiya fani mazmuni, vazifalari va o'rganish metodlari, tabiatdagi va inson hayotidagi o'rni

Biologiya fanining mazmuni, vazifalari va o'rganish metodlari. Uning tabiatda va inson hayotida tutgan o'rni. Reja: Biologiya fanining shakllanishi. Tiriklikning tub mohiyatlari. Mavjudotlarning tiriklik darajasi. Biologiyaning ilmiy tadqiqot metodlari. Biologiyaning muammolari. Biologiyani o'rganishni nazariy va amaliy ahamiyati. Adabiyotlar. 1.A. T. Gafurov. Darvinizm T. : «o'qituvchi», 1992. 2.M. Tuxtaev, A. Xamidov. Ekologiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish T. : 1994. 3.Biologiya. Bibliograficheskiy spravochnik, K. : Naukova dumka 1994 4.Grin. N., Staut. U., Teylor. D., «Biologiya» Moskva «Mir» 1990 god str. 3-15. 5.Turakulov. Ye.X., Ьofurov. A.T., «Umumiy biologiya» Toshkent 1995 yil 6-10 bet. 6.Kemp. P., Aris. K., «Vvedenie v biologiyu» Moskva «Mir» 1998god Str 3-14. Biologiya yunoncha atama bo'lib lios-hayot, logos-fan demakdir, yaoni u hayot va uning shakillari, tuzilishi, rivojlanish o'onuniyatlari thrisidagi fandir. Biologiyaning tekshirish oboekti hsimliklar, hayvonlar, zamburular, mikroorganizmlar va odamlar hisoblanadi. Biologiya tabiiy fanlar sistemasiga kirib, botanika, zoologiya, anatomiya, fiziologiya, sitologiya, sistematika, paleontologiya sohalariga bhlinadi. Shuningdek bioximiya, biofizika, genetika, evolyutsiya taolimoti, ekologiya, embriologiya, molekulyar biologiya, biogeotsenologiya sohalari xam biologiya kompleksidagi fanlardir. Tirik organizmlarning 98% S, O, N, N elementlaridan iborat bhlib bosho'a elementlarning mio'dori juda kamdir. Tirik organizmlarning muhim xossasi moddalar almashinuvi xususiyatiga ega ekanligidir. Yaoni bir-biri bilan uzviy bolio' bhlgan assimilyatsiya va dissimilyatsiya jarayonidir. Xar bir organizm urchiydi, rivojlanadi, yashaydi va hladi. Bu jarayonda irsiy xususiyatlarni sao'lab o'olish bilan birga tasho'i muhit taosirida hzgaruvchanlik xususiyatiga xam ega. Taosirlanish xam fao'at tirik organizmlarga xos xususiyatdir. Tirik organizm molekula, hujayra, organizm, populyatsiya - tur, biogeotsenoz, biosfera darajasida tado'io' o'ilinadi. Tirik organizm molekula va hujayra darajasida bhlishidan boshlab moddalar va energiya almashinish va irsiy axborotlarni berish o'obiliyatiga ega bhladi. Organizm darajasida esa muhim organlar rivojlanadi. Populyatsiya, tur tiriklikning yuo'ori darajasi bhlib atrofdagi bosho'a tur organizmlar va anorganik tabiat kompleksi bilan chambarchas bolio'dir. Bu hayotning biogeotsenologik darajasidir. Barcha biogeotsenozlar yiindisi biosferaga birlashadi. Bu daraja moddalar va energiyaning davra bhylab aylanishi rhy beradi va barcha tirik organizmlar uzoaro aloo'ador bhladi. Yuo'orida aytilganidek biologiya fani tirik organizmlarni hrganar ekan bu fao'at nazariy bilimlarini yechish bilangina cheklanib o'olmasdan amaliy ahamiyatga ega bhlgan, yaoni jahon aholisini soni tobora ortib borayotgan bir vao'tda ularni ozio'-ovo'at, kiyim-kechak va bosho'a zarur narsalar bilan taominlashni xam hz oldiga mao'sad o'ilib o'hyadi. Binobarin sermaxsul hayvon zotlari, hsimlik navlarini etishtirish, hsimliklardan mhl hosil olish, tuproo' unumdorligini sao'lash va oshirish, almashib ekishni joriy etish, kasallik va zararkunandalarga o'arshi kurashish, hrmon xhjaligini sao'lash va khpaytirish, ovchilik va mhynachilikni thri yhlga solish va bosho'a o'ator muammolarni hz oldiga mao'sad o'ilib o'hydi. Ekologiya yunoncha shz bhlib (eykos-yashash joyi, ...