Biologiya fanining mazmuni, vazifalari va o'rganish metodlari

Biologiya fanining mazmuni, vazifalari va o'rganish metodlari. Reja: Biologiya fanining shakllanishi. Tiriklikning tub mohiyatlari. Mavjudotlarning tiriklik darajasi. Biologiyaning ilmiy tadqiqot metodlari. Biologiyaning muammolari. Biologiyani o'rganishni nazariy va amaliy ahamiyati. Biologiya - bu tiriklik haqidagi fan bo'lib materiyaning malum bir shakli sifatidagi tiriklikning yashash va rivojlanish qonuniyatlarini o'rganadi. Biologiya atamasi 1802 yilda bir-biridan mustasno fransuz olimi J. B. Lamark va nemis olimi G. R. Treviranus tomonidan fanga kiritilgan. Insoniyat azaldan tiriklikka kizikish bilan karagan. hayotga, tiriklikka bo'lgan qarash xam fakatgina ruhiy olam tushunchalari nuqtai nazari bilan talqin etildi. Shuning bilan birga har xil kuzatishlar natijasida dunyoviy ilm ma'lumotlari xam tuplanib borildi. Tirik tabiatni o'rganish dehqonchilik ishlarini rivojlantirishda o'z aksini topdi. Insoniyatning ko'p asarlik tajribasi tabiatni o'rganish sohasida kupgina amaliy natijalar berdi. Shu amaliy natijalar noxiyasida biologiya xam fan sifatida shakllana bordi. Biologiya fanining shakllanishi va rivojlanishi sodir buldi. Biologiya fanining tarixiy rivoji ruhiy olam fanlari, diniy qarashlar va moddiylikka asoslangan fikr-mulohazalar asosida ruy berdi. Dastavval qadimgi yunon faylasuflari tabiat hodisalarini va dunyoni tabiiy kelib chiqishini izoxlashga moddiylik asosida yondoshdilar. Demokri barcha ulik va tirik jismlar atomalardan iboratligini hamda material tanacha xususiyati shu atomlar kattaligi, shakli ularning joylashish tartibi va miqdoriy nisbatlariga bog'liqligini uktirdi. Aristotel (20. 384 - 322 y) dunyoning real mavjudligi va uni anglab olish mumkinligini takidladi. U biologiya sohasida ko'p ishlar kildi va hayvonlarning 510 turini izoxlab, ilk bor ular tasnifini keltiradi. U tabiatning umumiy uygunlik va rivojlanishi jarayonida murakkablashishi kabi g'oyalarni ilgari surdi. Tabiatda o'zgarishning mavjudligi va uning kay tarzda ruy berishi azaldanok faylasuf va tabiatshunoslik uchun kizikarli soha bo'lib kelgan va bir-biriga qarama-qarshi metafizik hamda dialektik qarashlar mavjud bo'lgan. Metafizikaga ko'ra tabiatdagi xar qanday hodisa uzgarmas, turgun o'zgarish sodir bulsada, son jihatdan bo'lib, buyum va hodisaning tub manoda xossasi uzgarmas koladi. Organik olam haqidagi metafizik dunyoqarash kreatsionizmlar. Kreatsionistik g'oyaga ko'ra iloxiy kuch o'simlik, odam va hayvonni yaratgan, bo'lib, barcha tirik mavjudot paydo bo'lganidan uzgarmagan va uzgarmaydi. Dialistik dunyoqarashga ko'ra borliq muntazam ravishda uzgarib turadi, qarama-qarshiliklar kurashi tufayli rivojlanadi va miqdor o'zgarishlari yangi sifat o'zgarishlariga olib keladi. Kupgina qadimgi mutafakkirlar (Gipokrat, Demokrit) tirik moddalarning tabiiy kelib chiqishi va evolyutsiyasi hamda yashash uchun kurash g'oyalari ilgari surib, dialektik nazariya asosida fikr yuritganlar. Biologiyaning shakllanishi va rivojida keskin davr buyuk ingliz olimi Ch. Darvinning sodda shaklidan murakkabrokka asta-sekin milliard yillar davomida, yer evolyutsiyasi nazariyasining yaratilishi bilan boshlandi. Bu nazariya o'simlik va hayvonot olamidagi barcha murakkab jarayonlar haqidagi tushunchalarni tubdan uzgartirdi va qayta shakllantirdi. Biologiya fanining rivojlanishi jarayonida mavjudotlar shakllarining tuzilishi, ...