Biomexanika fani va uning vazifalari

Biomexanika fani va uning vazifalari Reja: 1.1Biomexanika fani haqida 1.2 Fanning tarkibi va uning boshqa fanlar bilan uzviy aloqasi 1.1. Biomexanika fani haqida. Tayanch tushunchalari: biomexanika fani; fanning maqsadi; Odam-mashina tizimi; fanning tarixi; urganiladigan oboekt; adekvatlik; Tirik tabiatda sodir bulayotgan barcha jarayonlar maolum fizik qonunlarga, xususan mexanika qonunlariga buysunadi. Bunday holat kadimdanok olimlar tomonidan eotirof etilgan. Shuning uchun biomexanikaning boshlanishi Aristotelp, Leonardo Do Vinchi, Galiley zamoniga tegishli bulsa, keyinchalik Dekart, Boylp, Guk, Eyler, Gelpmgolpts, Van-Der-Polp kabi olimlar klassik mexanikani rivojla-nishiga uzlarining katta xissalarini qo'shganlar. XX asr davrida biomexanika fani sezilarli darajada rivojlandi, bunda tanikli olimlar N.A. Bernshteyn, I.V. Knets,S.A.Regirer, G.V.Korenov, B.A. Purinya, G.Brankov-larni xizmatlari eotiborga loyikdir. hozirgi zamonda matematika, fizika, mexanika, xi-soblash texnikasi va priborsozlik kabi fanlarning tarak-kiyoti tufayli biomexanika yanada keng rivojlanmokda. Keyingi vaqtlarda ushbu fan odam biomexanikasi bo'yicha ilmiy asoslangan miqdoriy maolumotlarga bo'lgan talab-ning oshishi sababli jadal rivojlanmokda. Fanni o'rganishdan maqsad: biologik oboektlar va ti-zimlar modellarini yaratishda, ularga tegishli kattaliklar qiymatlarini sifat va miqdor jihatidan baholashda me-xanika qonunlaridan foydalana olish qobiliyatiga ega bo'lish. Ilmiy-texnik taraqqiyotning jadallashishi bilan odam-operator va mashina orasidagi o'zaro aloqa uzgarmokda. Odam-mashina tizimning optimallashtirilishi, xususan odamning biomexanik kattaliklari haqida aniq mao-lumotlar talab kilinadi. Bu talabga javob bermaslik, odam-mashina tizimi samaradorligini pasayishiga va ayrim xollarda odam tanasi elementini mustahkamligini yuqotilishiga sabab bo'ladi. Transport harakatida, sport o'yinlarida va odamning kundalik turmushida turli muammolar mavjuddir. Jadal suroatlar bilan uzgarib borayotgan sunoiy hayot muhitida biologik evolyutsiya orqali tuplangan himoya mexanizmlari etarli bulmay koldi, odamlarning turli sohalardagi fao-liyatida jarrohatlanish darajasini kamaytirib bulmayapti. Bu sotsial jarayon meditsinadan odamning jamiyatdagi o'zgarishlarga tula katnashishini taominlashni talab kila-di. Samarali usullardan biri, bu sunoiy aozolarni ishlab chiqishdir. Buning uchun esa biomexanik maolumotlar juda muhimdir. Bunday biomexanik maolumotlarni to'plash uchun turli nazariy va eksperimental usullar, katta amaliy tajriba-lar yaratilgan. Ammo, biomexanikadagi bunday yetuk ilmiy-uslubiy tajribalarni amalda qo'llash sekin davom etmokda. Sababi urganiladigan oboktning alohida tomoni, yaoni tirik organizmligidir. Tajriba usullarini tanlash va uni amalda qo'llashning boshlanishidayok maolum qiyinchiliklarga duch kelinadi. Yaoni urganiluvchi oboektning geometrik va massa-inertsional xarakteristikalarini aniklashda odam tanasining murakkab kinematikasi, deformatsiyaga o'ta moyilligi va boshqa tomonlari tegishli biomexanik maolu-motlarni olishni qiyinlashtiradi. Tajriba uchun ajratil-gan namunani sinalganda olingan natijalarni haqiqiy tirik organizm kattaliklariga kanchalik mos kelishi, yaoni adekvatligi turisidagi masala ochiqligicha kolmokda. Sababi, tajriba uchun namuna asosan murdalardan olinadi va ular vaqt davomida o'z xususiyatlarini uzgartirishi mumkin. Shunday qilib biomexanik masalani o'ziga xos tomoni eng oddiy xollarda xam murakkab eksperimental usullar (gamma- va -rantgenoskopiya) va dinamikani teskari hisob usullarini qo'llashni takozo etadi. Zamonaviy ...