Darvin evolutsion ta'limotining mohiyati

Darvin evolyutsion ta'limotining mohiyati. Reja: Tabiat to'g'risidagi tasavvurlarning shakllanishi. qadimgi sharq mamlakatlarida kadim Yunoniston va Rimda, Markaziy Osiyoda. Tabiat fani taraqqiyotimizda metafizika davri. Metafizik davrning umumiy tavsifi, Linney sistemasi. Organik dunyo evolyutsiyasi haqida J. B. Lamark ta'limoti. Darvin asarlari. Darvin ta'limotining asosiy qoidalari. 1. Evolyutsion ta'limot tirik mavjudodning yerda hayot paydo bo'lgan paytdan boshlab to hozirgi kungacha davom etayotgan tarixiy taraqqiyot qonunlarini o'rgatuvchi fandir. Evolyutsion ta'limotga ulug ingliz olimi Ch. Darvin asos solgan. Birok, bu g'oyani Darvingacha bir kancha tabiatshunos va faylasuf olimlar xam ilgari surgan edilar. Organik olamning tarixiy rivojlanishi haqidagi ta'limot X1X asr o'rtalarida yaratilgan bulsada, birok evolyutsion ta'limotga doir bazi ma'lumotlar, g'oyalar juda qadimgi davrlarga borib takaladi. Organik olamning paydo bo'lishi to'g'risidagi tasavvurlar ko'p jihatdan tirik tabiatni bilish darajasiga bog'liq. Tabiat haqidagi tasavvurlar eramizdan bir necha ming yil oldin qadimgi Misr, Xitoy, Hindistonda paydo bo'lgan. Miloddan oldingi XVI asrda misrliklar kupgina dorivor, madaniy o'simlik xillarini bilganlar. Ular donli ekinlar, sabzo votlar, meva- daraxtlarning bir necha turlarini ekib ustirganlar. Misrliklar koramol, ot, kuy, eshak va chuchkalarni bokkanlar. qadimgi Hindiston xalqlari xam miloddan oldingi XX-XV asrlarda kupgina madaniy o'simliklarni ekannlar, koramol, kaptar, it bokkanlar va birinchi marta tovuk, filni xonakilashtirganlar. Bu yerda materialistik g'oyalar Misrdagiga nisbatan anchagina rivojlangan. kurtakning rivojlanishi ustida olib borilgan dastlabki kuzatishlar xam qadimgi xindlarga tegishlidir. qadimgi Xitoyda xam tabiatshunoslik birmuncha rivojlangan. KX almashlab ekish joriy etilgan. Yerlarni o'g'itlashda, sugorishda birmuncha yutuklar kulga kiritilgan. Eramizdan 300-400 yillar ilgari hayvonlarning yangi zotlarini (ot), o'simliklarning navlarini chiqarishda tanlash usuli kullanilgan. qadimgi sharq madaniy merosi, qadimgi Yunoniston fani va madaniyati rivojiga o'z ta'sirini kursatgan. Shu sababli xam qadimgi Yunoniston tabiatshunos faylasuflaridan Feles, Alaksimondir asarlarida sharq diniy afsonalari bilan bir katorda, tabiiy bilimlar asosida rivojlangan yangi ijtimmoiy xo'jalik amaliyoti xam o'z ifodasini topgan. qadimgi Yunonistondagi tabiatshunoslik rivojiga Arostotel ayniqsa katta Xissa kushdi. U hayvonlar klassifikafiyasi asosini yaratdi. Solishtrima anatomiya, embriologiya, sohasida dastlabki fikrlarni bayon etdi. o'rta asarlardagiga karaganda uyg'onish davrida tabiat to'g'risidagi bilimlar anchagina rivojlangan bulsa-da XU-XU11 asarlarda metofizik dunyoqarash xukumronlik kildi. Shunga ko'ra tabiat bir-biridanajralib kolgan, o'zaro bog'liq bo'lmagan alohida narsa-hodisalarning tasodifiy to'plami, deb etirof kilinadi va undagi rivojlanish jarayoni inkor etildi. 2. o'simliklar bilan hayvonlarning sun'iy sistemasini mashxur shved olimi Karl Linney rivojlantirdi. U o'z ilmiy faoliyatida o'simliklar bilan hayvonlarning aniq hamda tushunish oson bo'lgan sistemasini tuzishga intildi. Uning kayd qilishicha sistematikaning asosiy birligi tur hisoblanadi: tur avlodlarga avlodlar esa turkumlarga, turkumlar esa o'z navbatida sinflarga birlashtiriladi. Sistematikaga binar nomenkulaturani kushalok nomni, yani xar bir formani avlod va ...