Yurak biomexanikasi

Yurak biomexanikasi haqida. Tayanch tushunchalari: yurak; epikard; miokard; endokard; yurakka taosir etuvchi faktorlar; deformatsiyalanmaydigan konteyner; gemodinamik bosim; sistol; diastol. Yurak faoliyatini tula o'rganish biomexanika usullari bo'yicha atroflicha tekshirishni talab qiladi. Yurak o'ta mu-rakkab muskullardan tuzilgan tebranib turuvchi gemodi-namik organ bo'lib, u tashqi omillar taosirlarini, ichki muhitni va bulmachalardagi kon xajmlari muvozanatini, kon okishi tezligi va bosimini doimiy muvofiklashtirib turadi. 8.1 - rasm. Yurak turtta bulmachadan iborat, muskullardan tu-zilgan murakkab ko'rinishdagi organdir. Uning o'lchamlari turlicha, masalan: katta yoshdagi odamlarda uzunligi 10-15 sm, eni esa 8-11 sm gacha bo'lishi mumkin. Bulmachalarni devorlari uch qatlam, yaoni: epikard, mio-kard va endokardlardan iborat: tashqi kiyshik, o'rta tsirku-lyar va ichki turi katlamlardan tuzilgan. Yurak va unga yaqin joylashgan tomirlar biodinamik holatini o'rganishda koordinata boshi ko'krak qafasi kovur-alarni eng yuqoridagisini o'rtasiga joylashgan sistema tanlangan. 8.2 - rasm. Yurakni mexanik holatini qiymatlari va yo'nalishlari sistemaning ichki gemodinamik faktorlariga bolik, hamda tashqi tabiiy va sunoiy taosirlarga, vaqtga t, yoshiga(A), odam jinsiga, patologik holatiga(R) va boshqalarga bolik bo'lgan vektorlar bilan aniklanadi, uni analitik ifodasi Uzun uk (radius-vektor) 0,14m uzunlikda bo'lib, oish burchagi 43-48dir. (8.1 - rasm). Yurakning pulpsatsiyali harakati unga birikkan katta kon tomirlari bilan chegaralangandir, ular yana yurakni boshqa organlarga bolab turadi. Bundan tashqari yurak harakati o'pka, perikard va diafragma bilan chegaralangan, ular yurakka yoyilgan yuk tarzida bosim beradi. Mexanika qonunlarini kullab, sistema bolanishlardan ozod kilinib, ular urniga reaktiv kuchlarni kuyamiz. Bu reaktiv kuchlar xam pulpsatsiyali xarakterga egadir. (8.2 va 8.3 - rasmlar) . Agar organizm tebranishning taosirida bulsa, ko'krak qafasi bilan birgalikda skelet, (deformatsiyalanmaydigan konteyner) garmonik tebranishlar hosil qiladi. 8.2 - rasm. va vertikalp va gorizontal yo'nalishlardagi tebranish amplitudasi va mos ravishda tebranish chastotalari. Yurak kon-tomir sistemasining barcha mexanik funk-tsiyalarini bajarishga, bu sistemani bosh motori bo'lgan yurak energetika nuqtai-nazaridan karaganda juda kam ener-giya sarf qilishi prinsipi bilan ko'rish mumkin. Shuning uchun chap qorincha yuqorirokda joylashgan bo'lib, kon otilib chiqishida (katta aylana bo'yicha) kon oirlik kuchi kamrok bo'ladi. Ung qorinchada esa sal pastrok bo'lib u kichik aylana buylab kon aylantiradi. Katta aylanaga nisbatan kichik aylanada kon aylantirishga kamrok energiya sarf bo'lishi ke-rak, shuning uchun yurak tabiiy ravishda shunga moslashgan. Maolumki yurak faoliyati natijasida tebranish hosil qiladi, yana tashqi taosir natijasida xam tebranish hosil bo'ladi. Bu tebranishlar qo'shimcha gemodinamik bosimni xo-sil qiladi, va natijada fiziologik tebranish chastotasi va formasi uzgaradi, bu esa agar normadan ortik bulsa pa-talogik o'zgarishlarga sabab bo'ladi. Odatda yurak konstruksiyasini mexanik-nuqtai nazardan tekshirilganda uni kobik sifatida karaladi va quyidagi cheklanishlarga asoslaniladi: 1) Yurak bioto'qimasi bir jinsli va ...