Mavsumiy о'zgarishlar. О'simliklar hayotining davomiyligi. Gulli о'simliklar ontogenezi

Mavsumiy о'zgarishlar. О'simliklar hayotining davomiyligi. Gulli о'simliklar ontogenezi Reja Mavsumiy о'zgarishlar. О'simliklar hayotining davomiyligi Gulli о'simliklar ontogenezi Tayanch atamalar: bioritm, fotoperiodizm, o'simliklarni yashovchanligi, os'imliklar hayotining davomiyligi, o'simliklar ontogenezi. Tabiatning eng ajoyib xususiyatlaridan biri uning mavsumiy o'zgarib turishidir. Yil davomida atrof-muhitning harorati, namligi va boshqa ekologik omillari davriy ravishda o'zgarib turadi. Iqliiy omillarning mavsumiy o'zgarishlari o'z navbatida tirik organizmlarga, xususan o'simliklarga katta ta'sir ko'rsatadi. Har bir regionlarda hayot uchun qulay davr turlicha bo'ladi. Mo'tadil iqlim mintaqasining o'rta kengliklarida - o'rmon va dasht zonalarida haroratning pasayishi, vegetatsion davrning tugallanishi natijasida ko'pchilik o'simliklarda moddalar almashinishi susayadi, ayrim o'simliklarning hayotiy jarayonlarini susayishiga yuqori harorat sabab bo'ladi. Masalan, qurg'oqchil cho'l zonalarida o'sadigan o'simliklarning ko'pchiligi qurg'oqchilik davr boshlanishi bilan barglarini to'kib yuboradi yoki o'simliklarning yuqori qismlari qurib qolib, o'zining hayotiy funksiyasini susaytiradi va bu individni nobud bo'lishdan saqlaydi. Qishki tinim davrida ko'pgina o'simliklar tinim davrini urug' yoki spora holatida o'tkazsa, ko'pchilik turlar yer ostida piyozbosh va tuganaklarda, ko'p yi llik o'tlar, daraxtlar va butalar esa vegetative kurtaklarda o'sish qobiluyatini saqlab, tinim davrini o'tkazadi. Haroratning isish, normal holatga kelishi, o'simlik poyasida shira harakatining yuzaga kelishi natijasida o'simliklar o'sish va rivojlanishda davom etadi. O'simliklarning o'sishi va rivojlanishi kun uzunligiga bog'liq bo'lib, bu hodisa fotoperiodizm deyiladi. Fototoperiodizm - tirik organizmlardagi fiziologik jarayonlar faolligining yorug' kun uzunligiga bog'liqligidir. Fotoperiodizm o'simliklardagi fotosintez jarayoniga ham bog'liq. Kun uzunligining o'zgarishi yil davomida haroratning o'zgarishiga ham bog'liq, shu tufayli kun uzunligi mavsumiy o'zgarishlar belgi omili bo'lib xizmat qiladi. Kun uzunligiga javob reaksiyasiga qarab, o'simliklar: Uzun kun o'simliklari; Qisqa kun o'simliklari Neytral o'simliklarga bo'linadi. Tabiatda barcha tirik organizmlarda ekologik omillar ta'sirida mavzumiy fenologik o'zgarishlar yuzaga keladi. Mavsumiy o'zgarishlar biologik ritmlarga misol bo'lib, asosan o'simliklarda fasllar bo'yicha o'zgarishlar aniqroq kuzatiladi. O'simliklarda yorug' kun uzunligiga bog'liq ravishda ham jarayonlar, o'zgarishlar yuzaga keladi. Masalan, fotoperiodizm hodisasi, hodisalari. hazonrezgilik Tabiatda uchraydigan o'simliklarning 2500 dan ortiq turi insonlar tomonidan foydalaniladi. Ularning ko'pchiligi madaniylashtirilgan. Bularga bug'doy, arpa, sholi, jo'xori, olma, uzum, nok, piyoz, sabzi va boshqalar kiradi. Insonlar tomonidan foydalaniladigan madaniy o'simliklarning umumiy soni 2,5 ming yoki, Yer yuzidagi o'simliklarning 10 % ni tashkil etadi. Inson hayoti uchun oziq-ovqat manbaini hosil qilishda 20 ta o'simlik turi va ularning yuzlab navlari qatnashadi. Ularga bug'doy, sholi, no'xat, qovun, tariq, paxta, uzum, kartoshka, olma va boshqalar kiradi, Yer yuzidagi 6,5 mlrd. aholini oziq-ovqat bilan ta'minlash uchun har yili 1,2-1,2 mlrd tonna g'alla kerak. Insonning och qolmasligi uchun esa har bir odam hisobiga 0,6 ga yerga ekin ekib, hosil olish kerak. Muayyan o'simlikning uzoq filogenez ...