Qoplovchi va ajratuvchi to'qimalar hamda ularning ahamiyati

MAVZU: Qoplovchi va ajratuvchi to'qimalar hamda ularning ahamiayti Ilm egallang, ilm sahroda do'st, hayot yo'llarida tayanch, yolg'izlik damlarida yo'ldosh, baxtiyor damlarda rahbar, qayg'uli damlarda madadkor, odamlar orasida zebu-ziynat, dushmanlarga qarshi quroldir. Hadisdan DARS REJASI: Qoplovchi to'qimalar va ularning turlari Qoplovchi to'qimalarning tuzilishi va vazifalari. Ajratuvchi to'qimalar haqida umumiy tushuncha va turlari. Tayanch iboralar: epiderma, periderma, po'stloq, kutikula, qoplovchi to'qima, epidermis, parenxima, ustisa, follegen. QOPLOVCHI TO'QIMA: Qoplovchi to'qima Epiderma (birlamchi) Periderma (Ikkilamchi) Pо'stloq (uclamchi) Gaz almashinuv, suv bug'latish hamda himoya vazifasini chegaralovchi mexanik bajaruvchi tо'qimalar guruhini qoplovchi tо'qima deb ataladi. Qoplovchi tо'qimalar kelib chiqishi va tuzilishiga kо'ra quyidag xillarga bo'linadi: QOPLOVCHI TO'QIMALARNING VAZIFALARI: Qoplovchi tо'qimalar - о'simlik tanasini ta'shqi ta'sirlardan himoya qiladi. U о'simlik tanasining tashqi qismlarida joylashgan. Masalan - о'simlikning barglari va yosh novdalari epidermis bilan qoplangan bо'lib, u bir- biriga zich taqalib turuvchi bir qator parenxima hujayralaridan iborat. Epidermisning tashqi parda yuzasi bilan u kutikula rangsiz yupqa qoplangan va deyiladi. EPIDERMIS: Epidermis barg hujaraylarining tashqi qavatini, gul qismlarini, meva va urug'ni hamda poyaning ikkilamchi tuzilish, ildizning ikkilamchi tuzilish holatlarini qoplab turadi. Funksional va morfologik jihatdan epidermal hujayralar bir xil emas va ular orasida odatdagi hujarayalardan tashqari ontogenezda ma'lum darajada chiqqan epidermisdan toqimalarni kelib ham uchratish mumkin. EPIDERMISNING SAQLANISHI: Epidermis odatda ikkilamchi yo'g'onlashish xususiyati bо'lmagan organlarning umri davomida saqlanadi. Bazi osimliklarda uzoq yashovchi bir pallali, ikkilamchi yug'olashmaydigan о'simliklarda epidermisning o'rnini pо'kak tо'qimasi egallaydi. Acer striatum ikkilamchi о'sishida poya va Epidermisni davomiyligi yug'olashadigan organlarni о'zgaradi; qoidaga binoan ildizda epidermisni о'rnini osimlikning birinchi yilida periderma egallaydi, masalan Acer striatum da periderma faqat bir necha yildan keyin ikkilamchi organlarning osishida egallaydi (de Barri, 1877). Bu holatda epidermal hujayralar tangential bо'linib kо'payadi. EPIDERMA: Epiderma meristemaning uchki tashqi qavatidan hosil bо'lgan birlamchi qoplovchi tо'qima hisoblanadi. U о'simlikning yosh davrida barcha organlarini qoplab turadi. Keyinchalik kо'p yillik organ ikkilamchi qoplovichi tо'qima bilan almashinadi. Poya va barglardagi birlamchi qoplovchi tо'qima epiderma deb ataladi. EPIDERMA: EPIDERMA: Epidermaning iborat: muhim vazifasi quyidagilardan O'simlikni turli mikroorganizmlar zararlanishidan himoyalash; Mexanik shikastlanishdan himoyalash; Efir moylari va suv parlatish; Qurib qolishdan saqlash: Nafas olish; EPIDERMA HUJAYRASI: Epiderma tо'qimasi parenxima chо'zilgan tirik yoki bir oz hujayralardan tashkil topgan. Hujayradagi yirik vakuolа shira bilan tо'la bо'ladi. Odatda hujayrada rangli plastidalar bо'lmaydi, ammo mag'iz atrofida leykoplastlar kuzatiladi. EPIDERMANING TASHQI MUHIT BILAN BOG'LANISHI: Epiderma tashqi muhit bilan maxsus og'izchalar, ya'ni ustitsa yordamida bog'lanadi. Og'izchalar orqali gaz almashinuv va suv bug'latish kabi muhim amalga hayotiy jarayonlar oshadi. ular loviyasimon о'rtasida Og'izchalar hujayralardan joylashgan ikkita va hujayra oralig'i - ...