Оchiq urug'lilar yoki Qarag'aytоifa bo'limi (Pinophyta yoki Gymnospermae) ning Ninabargsimonlar va Gnetumsimonlar sinflari

Оchiq urug'lilar yoki Qarag'aytоifa bo'limi (Pinophyta yoki Gymnospermae). Reja: 1. Оchiq urug'lilar yoki Qarag'aytоfa bo'limiga umumiy tavsif, ularning tuzilishidagi хaraktеrli bеlgilari, rivоjlanish sikli va klassifikatsiyasi. 2. Urug'li papоrоtniksimоnlar va sagоvniksimоnlar ajdodining muhim vakillari tuzilishi. 3. Bennеttisimоnlar ajdodi vakillarining tuzilishi, rivojlanishi, tarqalishi va ahamiyati. 4. Ginkgosimonlar ajdodi vakillarining tuzilishi va o'ziga xos bo'lgan xususiyatlari. Tayanch so'zlar: ochiq urug'lilar, qubba, strobill, sagovnik, bennettit, ginkgo Qarag'aytoifa (ochiq urug'li) o'simliklar bo'limi - pinophyta Ochiq urug'li o'simliklar devon davrida paydo bo'lgan yuksak o'simliklanning eng qadimgi guruhlaridan bo'Iib, ular paleozoy va mezozoy eralarida keng rivojlangan. Ular asosan Shimoliy yarimsharda tarqalgan. Yer yuzida qarag'aytoifa o'simliklarning 700 ga yaqin turi borligi aniqlangan. Bular uchun xaraktcrli belgilardan biri urug hosil qilishidir. Urug'ning ozi urug'kurtakdan hosil bo'ladi. Urug'kurtak esa shakli o'zgargan mcgasporangiydir. U megasporofilda ochiq holda o'rnashgan. Magnoliyatoifa o'simliklarda esa urug'kurtak urugchi tugunchasi ning ichida joylasligan. Evolutsiya jarayonida mcgasporangiy urug' kurtakka, mikrosporangiy changdonga, mikrosporalar esa changga aylangan. Bu jihatdan qaraganda qarag'aytoifa o'simliklar han xil sporali o 'simliklar hisoblanadi. Qarag' aytoifalar hayotiy shakli jihatidan daraxt, buta va ayrim lianalardan iborat. Monopodial tipda shoxlangan bu o'simliklarning ildiz sistemasi yaxshi taraqqiy etgan. Qarag'aytoifalarga xos xususiyatlardan yana biri ularda qubbalanning bo'lishidir. Qubbalar o'q, poya, qoplagich va tangacha bargchalardan tashkil topgan. Tangacha barglar qoltig'ida urug'kurtak yoki changdonlar joylashgan. Shunga ko'ra ulan changdonli va urug'kurtakli qubbalarga ajratiladi. Hozirgi klassifikatsiyalan bo'yicha qarag'aytoifalar 6 ta ajdodga bo'linadi: 1. Urug'li qirqquloqsimonlar - Pteridospermae 2. Sagovniksimonlar - Cycadopsida; 3. Bennettitsimonlar - Bennettitopsida 4. Gnetumsimonlar - Gnetopsida; 5. Ginkgosimonlar - Ginkgoopsida 6. Qarag'aysimonlar - Pinopsida. Yuqoridagi 6 ta ajdoddan bininchi va uchinchi ajdodlarining vakillari faqat qazilma holda uchraydi. Qolgan ajdodlarning vakillari esa Yer yuzasida ancha keng tarqalgan. Urug'li qirqqu1oqsimonlar ajdodi (sinfi) - Pteridospermae Bu ajdodga mansub tunlar to'liq qinilib ketgan. Ular yuqori devon davrlarida paydo bo'lib, toshko'mir davridà Yen yuzasida keng tarqalgan, ayrimlari penm davrining oxirlarigacha o'sgan. Urug'li qiniqquloqlar daraxt, liana va o't o'simliklar bo'lgan. Barglari yirik, murakkab patsimon, hozirgi qiniqquloqlarning bargianiga o'xshash bo'lgan. Xarakterli xususiyati ular urug' hosil qilgan, urug'lari yordamida ko'paygan. Biroq unug'lari juda sodda tuzilishga ega bo'lib, urug'murtagi bo'imagan. Shuning uchun ayrim oiimlar ularni urug'li o'simliklar emas, balki urug'kurtakli o'simliklar deb alashgan. Mikrosporangiylari tuzilishi jihatidan hozirgi qiniqquloqlarnikiga o'xshash cdi. Unug'li qiriqquloqlarning mikrosporalari kattaligi va tuzilishi jihatidan llar xil bo'lgan. Urug'li qiriqquloqlarning poyasi dastlab protostel tipda bo'lib, keyinchalik sifonostel tipga o'tgan. Poyasining o'zak qismi atrofida biri qancha o'tkazuvchi boglamlani va ikkilamchi ksilemasi bo'lgan. 4 rasm: Qazilma holda topilgan urug'li qirqquloqsimonlar; Sagovniksimonlar ajdodi (sinfi) - Cycadopsida Bu ajdodga bitta qabila ...